Стр. 10 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

10

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы

Алғы сөз

Әр жылдары Қазақстанның тарихи және мәдени

ескерткіштері туралы, табиғаты туралы көптеген эн-

циклопедиялар, ғылыми-анықтамалық кітаптар мен

көркем суретті альбомдар жарық көрді, алайда бүгінге

дейін еліміздің мәдени және табиғи мұраларын тарихи-

географиялық контексте біртұтас сипаттайтын бірде-бір

ғылыми-көпшілік басылым шыққан жоқ.

Өкінішке қарай, қазіргі басылымдарда мәдение

мұралардың сан алуан түрлері бір-бірінен бөлек беріліп

жүр: әйгілі тұлғалардың есімдері олармен байланысты

тарихи орындар мен ескерткіштерден тыс айтыла-

ды, немесе керісінше – археологиялық раритеттер мен

сәулет ескерткіштері бұрынғы тарихи шындықтан бөлек,

ал бұлардың барлығы олар туған, пайда болған және

тіршілік еткен табиғи-географиялық ортадан бөлек

қарастырылады.

Қазақстанның географиялық, тарихи және мәдени

көрнекті орындары кіретін бірыңғай Атласты құрастыру

идеясы «Seimar Social Fund.kz» ЖҚҚ жатады. Атласты

шығару Қордың бастамасымен 2007 жылы қолға алын-

ды. Қолдарыңыздағы Атлас материалдық және бей-

материалдық тұрғыдағы табиғи және мәдени мұралар

бірлігі тұжырымдамасына негізделді. Мұндай ұстаным

әйгілі құндылықтары мен табиғат ландшафты біртұтас

Қазақстан үшін ерекше маңызды. Атлас бөлімдерін

топтаудағы тарихи-географиялық қағида осы бірліктің

мәнін аша түсуге, қандай да бір мәдени ескерткіштерді

бойына сіңірген тарихи кеңістіктерді белгілеуге, тарих-

ты қазіргі замандастарымыз үшін қызықты және түсінікті

етуге мүмкіндік береді.

Қазақстанның әрбір өңірінің тарихи-географиялық

шегі цифрлар және белгілермен негізгі табиғи, тари-

хи және мәдени ескерткіштер көрсетілген карталар

арқылы көрнекі түрде көрсетілді; оқырман олармен

көркемсуретті мақалалар арқылы таныса алады. Атласқа

енгізілген нысандар әр өңірдің мәдени мұрасының

ерекшеліктерін бағалауға, елдің басқа өңірлеріндегі осын-

дай ескерткіштермен ұқсастықтарын байқауға мүмкіндік

береді. Елдің табиғи мұрасының байлығы бүгінде жұмыс

істеп тұрған аса маңызды сегіз мемлекеттік қорық негізінде

сипатталды, ерекше қорғауға алынған бұл аумақтарда

Қазақстандағы биологиялық және ландшафтық

мов о природе, о памятниках истории и культуры Казах-

стана, но до сегодняшнего дня не было ни одного попу-

лярного издания, которое бы давало целостное пред-

ставление о культурном и природном наследии нашей

страны в его историко-географическом контексте. К со-

жалению, часто и в современных изданиях разные ви-

ды наследия представляются в отрыве один от друго-

го: имена прославленных личностей звучат вне контек-

ста связанных с ними исторических мест и памятников,

или наоборот – археологические раритеты и памят-

ники архитектуры выступают оторванными от былой

исторической реальности, а все вместе – от природно-

географической среды, которая часто детерминирова-

ла их появление и само существование.

Идея создания единого Атласа, включающего в

себя географические, исторические и культурные до-

стопримечательности Казахстана принадлежит ЧБФ

«Seimar Social Fund.kz». Издание Атласа инициирова-

но Фондом в 2007 г. В основе настоящего Атласа ле-

жит концепция единства природного и культурного на-

следия в его материальном и нематериальном вопло-

щении: такой подход особенно важен для Казахстана,

где памятники выдающейся ценности и природный

ландшафт составляют неразрывное целое. Историко-

географический принцип группирования разделов Ат-

ласа позволяет раскрыть это единство, очертить кон-

туры исторического пространства, вмещающего те или

иные памятники культуры, и приблизить историю, сде-

лать ее для современников живой и осязаемой.

Каждый регион Казахстана в своих историко-

географических границах наглядно представлен кар-

тами, где цифрами и значками указаны основные па-

мятники природы, истории и культуры; ознакомиться с

ними читатель может из содержания соответствующих

статей, снабженных иллюстрациями. Выбор включен-

ных в Атлас объектов позволяет оценить своеобразие

культурного наследия каждого района, увидеть сходство

с подобными памятниками других регионов страны;

тем самым достигается эффект совмещения в восприя-

тии читателя масштабов «малой» и «большой» родины.

Богатство природного наследия страны харак-

теризуется на примере существующих сегодня восьми