Стр. 213 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

213
өкшетау мемлекеттік ұлттық табиғи саябағы
Сарыарқаның солтүстік-батыс бөлігінде,
Ақмола облысындағы Зеренді ауданының
және бір бөлі гі Солт үсті к Қазақстан
о б лысын д а ғ ы А йыр т а у а у д а нының
аумағында орналасқан. Мұнда Көкшетау қыратының
құрамына кіретін аласа тау сілемдері жатыр. Олардың
ішінде Зеренді, яғни Ақбөкен таулары, Имантау, Айыртау,
Сырымбет таулары бар.
Ұлттық саябақ 1996 ж. құрылған. Оның жалпы аумағы
134 511 га. Таулардан басқа, оның аумағында бірнеше көрікті
көл орын тепкен. Олардың көрнектілері – Зеренді, Имантау,
Шалқар, Ақкөл. Алғашқы екеуі – тұщы, соңғы екеуі – тұзды.
Мұндағы шағын өзендер – Терісбұтақ, Шағалалы, Жабай,
Бабықбұрлық. Шағалалы – шағаласы көп жер. Саябақта бас-
таулар, бұлақтар өте көп.
Таулар өте көне заман жыныстарынан түзілген. Мұнда
метаморфикалық жыныстардан тау жынысы (гнейс), құмды
тау жынысы (кварцит), кристалды қатпарлы тас басым. Олар
кембрийге дейінгі жаста, бұдан 600 миллион жылдан астам
уақыт бұрын қалыптасқан. Олардың ең көнесі архейлік,
яғни геологиялық дәуірге жатады, оның жасы 2,5 милли-
ард жылға тең. Осы жерден Қазақстандағы ең көне жыныс –
эклогит жыныстары табылды. Олардың жасы 3,5 миллиард
жылға тең. Эклогит жыныстары метаморфизм процесінде
жасалды деп есептеледі. Олар қою жасыл, былайша қара
дерлік, кейбір үлгілерінде жасырын қабаттарын айырып
тануға болады. Оны құрайтын негізгі минералдар – гранит,
пироксен және кейбір далалық шпаттар. Эклогит – ауыр тау
жынысы, граниттен бір жарым есе ауыр. Ұлттық саябақта
граниттер кеңінен таралған. Олар кембрийге дейінгі – ша-
мамен бұдан 400 миллион жыл бұрын жарылған магмадан
түзілді. Гранит мұнда ландшафттың көптеген сипатын
К осударственный национальный природный
парк «Кокшетау» расположен в северо-за-
падной части Сарыарки, на территории Зе-
рендинского района Акмолинской области
и частично в Айыртауском районе Северо-
Казахстанской области. Здесь находятся невысокие горные
массивы, входящие в состав Кокшетауской возвышенности.
Среди них Зерендинские, т. е. Сайгачьи горы, Имантау, т. е.
гора Имана, Айыртау, т. е. Раздвоенная гора, и Сарымбет,
вернее, Сырымбет.
Национальный парк был создан в 1996 г. Его общая
площадь 134 511 га. Кроме гор на его территории распо-
ложено несколько живописных озер. Самые приметные из
них – Зеренды, Имантау, Шалкар, Белое. Два первых – прес-
ные, два вторых – соленые. Небольшие реки здешних мест
– Терсбутак (Терисбутак), Шагалалы (Чаглинка), Жабай,
Бабыкбурлык. Шагалалы – место, где много чаек. В парке
изобилие родников и временных водотоков.
Г
Зеренді көлі
Озеро Зеренды
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
16. Кокшетауский природный парк
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғ , тарихи және әдени ескер кіштері мен көрнекті орындарының тласы
16. Көкшетау табиғи саябағы