Стр. 53 - ТОМ2

53
Қияли кейіпкердің кескіндемесі. Қола дәуірі
Изображение фантастического персонажа. Эпоха бронзы
чены в западной части гор. Всего здесь насчитывается око-
ло 2500 петроглифов, датирующихся от эпохи бронзы до
XIX – начала XX в. Приемы нанесения рисунков на скалы
отличаются разнообразием: выбивка, резьба и прошлифов-
ка. Гравировка позволяла более точно отображать мелкие де-
тали изображений. Особым изяществом отличаются миниа-
тюрные изображения, не превышающие порой одного-двух
сантиметров. При создании наскальных гравюр древние ху-
дожники часто использовали различные природные особен-
ности скал; так, для изображения рогов оленя художник уме-
ло использовал трещины на скальной поверхности.
Большая часть петроглифов была выбита в эпоху брон-
зы и впоследствии подновлялась; особенно много подновле-
ний сделано в средневековый период. Самые интересные пе-
троглифы эпохи бронзы находятся на вершинах гор. Здесь
найдено несколько сцен с редкими в наскальном искусстве
Казахстана изображениями «ряженых» – антропоморфных
Антропоморфты мүсіндер. Қола дәуірі
Антропоморфные фигуры. Эпоха бронзы
Баянжүрек ауданындағы ең бір көрнекті ескерткіштер –
петроглифтер, олардың ішіндегі анағұрлым құндылары тау-
дың батыс жақ бөлігінде шоғырланған. Мұнда қола дәуірінен
бастап XIX–XX ғ. басына дейінгі уақытты қамтитын барлығы
2500-дей петроглифтер бар. Суреттерді жартастарға са-
лу әдісі алуан түрлілігімен ерекшеленеді: ойып, кесіп және
қашап жасалған. Өрнектеп-өңдеу суреттің ұсақ бөлшектерін
дәлірек беруге мүмкіндік береді. Кейде 1–2 см-ден аспай-
тын кішкентай суреттер ерекше нәзіктігімен ерекшеленеді.
Ертедегі суретшілер жартастағы суреттерді салғанда құздың
әртүрлі табиғи ерекшеліктерін жиі пайдаланған; мысалы,
бұғының мүйізін салғанда құздың жарықшақтарын оңтайлы
пайдалана білген.
Петроглифтердің көп бөлігі қола дәуірінде ойы-
лып жасалған да, кейіннен жаңадан өңделіп отырған;
әсіресе ортағасырларда көптеген жаңартулар болған.
Қола дәуіріндегі ең бір қызықты петроглифтер тау басын-
да. Мұнда Қазақстанның жартас өнерінде сирек кездесетін
«жасанғандар» бейнелері – қолдарында айнасы және
денесінде жүні бар екендігін немесе киімінің жалбыраған
шашақтары да болуы мүмкіндігін білдіретін антропоморф-
ты кейіпкерлер бар бірнеше кескіндемелер кездеседі.
Кейбір жануарлардың пішіндері, мысалы, ат пен бұқаның
мүсіндері аса шебер орындалған. Көбінесе антропоморф-
ты кейіпкерлердің – қолдарына шоқпар ұстаған неме-
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
57. Петроглифы Баянжурека