Стр. 425 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

425
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 38. Наскальная живопись Сарыарки
Возможно, в замысле древнего художника ориентировка
рисунков относительно сторон света играла значимую роль
в связи с предполагаемой ритуально-магической функцией
грота, например, в обрядах календарного цикла. Во всяком
случае, в дни низкого стояния солнца можно наблюдать, как
лучи его проходят прямо сквозь отверстие в скале, создавая
поистине впечатляющее зрелище.
Культурный ландшафт Тесиктас дополняют стоя-
щая у северного подножия скалы вертикальная стела и
группа каменных курганов на простирающейся к югу широ-
кой равнине. Пытаясь определить возраст живописи Тесиктас,
исследователи отталкиваются от истолкования нарисованных
здесь животных как ископаемых представителей мамонтового
фаунистического комплекса – первобытных быков-туров, оби-
тавших в степях Сарыарки вплоть до эпохи бронзы. Но незави-
симо от решения проблемы датировки наскальной живопи-
си грот Тесиктас остается исключительно ярким памятником
степной культурыКазахстана, которуюво все времена отличала
непосредственная, пронизывающая все стороны жизни связь
человека с окружающим природным ландшафтом.
қараған. Көне заман суретшісінің ойынша суреттердің
негізінен жарық жаққа бағытталуы қуыстың ғұрыптық
қызметіне, мысалы, күнтізбелік жол-жораға байланысты
маңызды рөл атқарып тұруы мүмкін. Қалай болғанда да, күн
сәулесі жартас тесігіне тура түсіп, көрерменге өзгеше әсер
қалдырады.
Тесіктастың мәдени ландшафты солтүстік жақтағы
жартастың етегінде тігінен тұрған стела (ескерткіш секілді
жазулы тас) мен оңтүстікке қарай кең алқапқа созылып кет-
кен тас қорғандардың тобы толықтырады. Зерттеушілер
Тесіктас суретерінің жасын анықтауға әрекеттеніп, сурет-
терге түсініктеме беру үшін, мамонттық фауналық кешенінің
жер қабатынан қазылған өкілдері, яғни, қола дәуіріне дейін
Сарыарқа далаларында мекен еткен алғашқы бұқа-турлардың
суретін зерттеді. Бірақ жартастағы кескіндеменің пайда бо-
луы уақытын анықтау проблемасын шешуден былай, Тесіктас
үңгірі Қазақстан дала мәдениетінің әр уақытта тікелей, адам
өмірінің қоршаған табиғи ландшафтпен жан-жақты байла-
нысын паш етіп тұрған шынайы жарқын ескерткіші болып
қала береді.