Стр. 504 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

504 Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
1. Кенді Алтай46. Орта ық Қазақстандағы қола дәуірінің қоныстары
Атасу қонысындағы мыс балқытатын пеш. Қола дәуірі. Реконструкция
Медеплавильная печь на поселении Атасу. Эпоха бронзы. Реконструкция
қаласынан оңтүстікке қарай 2 км жерден табылған балқыту
ошақтарының тобы қызғылықты. Онда 6 стандарт пеш бар.
Олар асты мен жел тартқыштан тұрады, олардың ұзындығы
12 м, тереңдігі 1,5 м. Пештер су жанындағы үлкен сайда
орналасқан, бір шеті террасамен түйіседі».
Алайда балқытуға және бұйымдардыжасауға қолданылған
пештер мен құралдардың басым бөлігі археологиялық қазба
жұмыстарын жүргізу барысында табылып, зерттелді. Көптеген
қоныстардан кен балқытушы құралдарының негізгі түрлері
табылған. Орталық Қазақстан қоныстарынан, сондай-ақ
көптеген тастан жасалған жебе мен найза ұштарын, шот
балталар, қанжарлар, пышақтар және т. б. заттар жасауға
пайдаланылған құйма қалыптар табылған.
Металлургиялық үрдіс күрделі және бірнеше функ-
ционалдық кезеңнен тұрғандықтан, пештер де алуан түрлі
хорошо сохранились. Не менее интересна группа плавильных
печей, обнаруженная в 2 км к югу от города Каркаралинска. В
ней насчитывается 6 стандартных печей. Они состоят из пода
и поддувала, длина их 12 м, глубина 1,5 м. Печи расположены
в большом логе возле водного источника, одним краем при-
мыкают к террасе».
Но больше всего плавильные печи и орудия, применяв-
шиеся в процессе плавки и изготовления изделий, обнаружены
и изучены при раскопках поселений. На поселениях Централь-
ного Казахстана найдены различные типы орудий плавильщи-
ков, а также многочисленные литейные формы, изготовленные
из камня и применявшиеся для отливки разных предметов – на-
конечников стрел и копий, тесел, кинжалов, ножей и др.
На поселениях обнаружены различные типы печей –
ведь металлургический процесс был сложным и включал в
0 40 см