Стр. 12 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

12

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы

Алғы сөз

зерттеулердің материалдары ғана емес, сондай-ақ Ат-

ласты дайындау барысында, яғни 2007–2008 жж. ар-

найы ұйымдастырылған ғылыми зерттеулердің тың

нәтижелері де пайдаланылды. Осы екі жыл бойы-

на Шығыс, Орталық, Батыс, Оңтүстік Қазақстан мен

Жетісу аумақтарында далалық зерттеулер жүргізілді;

бұл ғылыми экспедициялардың қызметкерлері Алтай-

дан Каспийге дейін бұрыннан белгілі ескерткіштерді

зерттеумен қатар жаңа археологиялық, сәулет өнері

мен тарихи ескерткіштерді іздестіріп, оларды қағазға

түсіріп, құжаттады, этнографиялық зерттеулер жасады.

Сонымен қатар Қазақстан, Өзбекстан және Ресейдің

ұлттық мұрағаттары мен мұражайларындағы еліміздің

тарихының XVII–XX ғғ. басындағы аз зерттелген

кезеңдеріне жататын бірегей олжалар, жазба құжаттар

мен бейнелеу материалдары анықталды. Бұрын белгісіз

болып келген, не Қазақстан тарихын зерттеушілер

назарынан тыс қалған мұндай дереккөздердің

көпшілігі Атластағы кейбір мақалалардың негізгі

арқа уына айналып , т ұңғыш ре т жарық көрд і .

Олардың айтарлықтай бөлігін Қазақстан геогра-

фиясы мен оны мекендейтін халықтар туралы сол

кездегі картаға түсірушілердің ұғымын бейнелейтін

XVII–XIX ғғ. ежелгі карталар құрайды; Атластың

көптеген мақалаларына Ш. Ш. Уәлиханов, П. М. Ко-

шаров, Н. Н. Пантусов және басқа да зерттеушілер мен

саяхатшылардың XIX ғ. салған суреттері мен фото-

суреттер ерекше сипат береді, олар ландшафтардың,

ескерткіштердің бұрынғы сипатын және белгілі тари-

хи тұлғалардың кескін-келбетін танытады. Осының

барлығы қолдарыңыздағы Атласты басқа басылым-

дардан ерекшелеп, жаңашылдығы мен өзіне ғана тән

ерекшелігін көрсетеді.

Атласты құрастырушылар оны түрлі санаттағы

оқырманға: орта мектептің жоғары сынып оқушыларына,

студенттерге, қоғамдық ғылымдар саласының маманда-

рына, сондай-ақ Қазақстан қоғамы мен мәдениеті тари-

хына қызығушылық танытатындарға арнайды. Көптеген

қазақстандықтар осы кітап арқылы бабалар мұрасына

жол ашады, өз өлкесінің көз тартарлық орындары туралы

тереңірек біліп, сол жерде таныса алады. Қазақстанның

табиғи және мәдени игілігі үшін мақтаныш сезімі

дандыбаевской культуры или памятники наскального

искусства Казахстана.

Авторы научно-популярных статей Атласа – уче-

ные и специалисты, много лет непосредственно занима-

ющиеся изучением этих памятников и приложившие не-

мало усилий для их сохранения. Отличительной особен-

ностью настоящего издания является то, что в нем ис-

пользованы не только научные материалы предшеству-

ющих исследований, но также результаты новейших из-

ысканий, специально организованных в 2007–2008 гг. в

связи с подготовкой Атласа. В течение этих двух лет бы-

ли предприняты полевые исследования на территории

Восточного, Центрального, Западного, Южного Казах-

стана и Семиречья; в буквальном смысле от Алтая до Ка-

спия сотрудниками этих научных экспедиций проводи-

лось обследование уже известных и поиск новых памят-

ников археологии, архитектуры и истории, осуществля-

лось их документирование, выполнялись этнографиче-

ские исследования. Вместе с этим в национальных архи-

вах и музеях Казахстана, Узбекистана и России выявле-

ны уникальные вещественные находки, письменные до-

кументы и изобразительные материалы, относящиеся к

малоизученным страницам отечественной истории XVII

– начала XX в. Многие из этих источников ранее не были

известныили не привлекались исследователями истории

Казахстана; сегодня они легли в основу некоторых статей

Атласа и публикуются впервые. Значительную долю среди

них составляют старинные карты XVII–XIX вв., отражаю-

щие тогдашние представления о географии Казахстана и

населявших егонародах; особый колорит многим статьям

Атласа придаютфотографииирисунки, сделанныеЧ. Ч. Ва-

лихановым, П. М. Кошаровым, Н. Н. Пантусовыми другими

исследователями и путешественникамиXIX в., которые пе-

редают прежний вид ландшафтов, памятников и облик из-

вестныхисторических личностейи т. п. Вцеломвсе это со-

ставляет новизну и оригинальность представляемого Ат-

ласа, отличая его от многих других уже имеющихся изда-

ний такого типа.

Составители Атласа адресуют его разным катего-

риям читателей: учащимся старших классов школ, сту-

дентам, специалистам в области общественных наук, а

также всем интересующимся историей культуры и обще-