Стр. 220 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

220

тап мұнда К. А. Ақышевтің (1960), Г. Б. Здановичтің (1974),

В. Ф. Зайберттің (1984), М. К. Хабдулинаның (1974) бас-

шылығымен археологиялық барлау және стационарлық

жұмыстар жүргізі лді. VIII, IX, Х Кеңөткел қонысында,

I Қошқарбай қорымында, Павловка қонысы мен қоры-

мында, XXI Кеңөткел тұрағында және т. б. қазба жұмыс-

тары жүргізілді.

Көне заман адамдары үшін Кеңөткел төңірегі өте

жайлы қоныс болды, себебі мұндағы шағындау кеңістікте

тамаша табиғи-экологиялық жағдай қалыптасты. Мұнда

балық, аң аулауға, жеміс-жидек теруге барлық жағдай бар.

Жазық алқап қатты желден қалқаланған, шоқыларда орман-

ағаш қалың өсті, олар осы бөктерді жағалата үйлер, жер-

леу құрылыстарын салуға және отын ретінде пайдаланыл-

ды. Тіпті энеолит заманындағы климаттың дәуірлік өзгерісі

бұл жерді мекендеушілердің саны мен дағдылы өміріне кері

әсерін тигізе алмады.

Өңірдің археологиялық жағынан жайлы бола-

тын себебі, объектілер бір-біріне жақын орналасқан

және оларды зерттеу тас, қола, темір дәуірлеріне бөліп

жіктеуге, шаруашылық пен өндірістік қызметтің өзіндік

ерекшеліктерін қайта сараптап шығуға, Көкшетау өңірінің

шаруашылық-мәдени типі үшін сипатты белгі лерді

үлгілеуге аса қолайлы.

Ертедегі адамдардың өмірі туралы ақпараттарды

негізгі бөлігі бүгінгі дейін сақталып келген жерлеу орын-

дарынан алуға болады. Мысалы, Шағалалы өзенінің оң

жағасындағы қырат үстінде орын тепкен I Қошқарбай

қорымы жерлеудің төрт тобына бөлінеді және мола үстіне

құрылатын құрылғылардың жетпістен астам түрінің басын

Қыш ыдыс. І Қошқарбай қорымы. Қола дәуірі

Керамический сосуд. Могильник Кошкарбай I. Эпохи бронзы

I Қошқарбай қорымы. 2 қоршаудың жалпы көрінісі. Қола дәуірі

Могильник Кошкарбай I. Общий вид ограды 2. Эпоха бронзы

археологические разведочные и стационарные работы

под руководством К. А. Акишева (1960), Г. Б. Здановича

(1974), М. К. Хабдулиной (1974), В. Ф. Зайберта (1984). Рас-

копки проводились на могильнике Кошкарбай I, поселени-

ях Кеноткель VIII, IX, X, поселении и могильнике Павловка,

на стоянке Кеноткель XXI и т. д.

Привлекательность Кеноткельского района для древ-

него человека состояла в том, что здесь на относительно

малом пространстве сложились прекрасные природно-

экологические условия. Тут все благоприятствовало рыбо-

ловству, охоте и собирательству. Долина была закрыта от су-

ровых ветров, богатая лесная растительность на сопках и

вдоль них служила ресурсом для строительства жилищ, по-

гребальных сооружений и костров. И даже эпохальные из-

менения климата в сторону континентальности во времена

энеолита не сказались на численности и привычном обра-

зе жизни здешних обитателей.

Привлекательность же региона в свете археологии со-

стоит в том, что объекты находятся компактно по отноше-

нию друг к другу, и изучение их позволяет создать дробную

периодизацию каменного, бронзового и железного веков, ре-

конструировать тонкости хозяйственной и производствен-

ной деятельности, смоделировать характерный для Кокше-

тауского региона хозяйственно-культурный тип.

Основную часть информации о жизни первобыт-

ных людей дают нам сохранившиеся до наших дней захо-

ронения. Могильник Кошкарбай I, расположенный на воз-

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы

17. Қошқарбай шатқалы