Стр. 581 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

581
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 53. Историческая местность Калмаккырг н
Қарасире шоқысының төбесіндегі ойраттардың (жоңғарлардың) бейіттері. XVIII ғасырдың бірінші жартысы
Могилы ойратов (джунгар) на вершине сопки Карасире. Первая половина XVIII века
ских ученых во главе с историком И. В. Ерофеевой был обна-
ружен у подножия северо-западных склонов сопки Карасире
небольшой джунгарский некрополь, состоящий из трех захо-
ронений. Одно из них, довольно крупное по размерам, пред-
ставляет собой «братскую могилу», где, возможно, и покоятся
останки части погибших в Карасиирском сражении ойратов.
Одержав в местности Карасире крупную победу над
джунгарскими войсками, боевые дружины казахских сар-
базов погнали мелкие группы рассеявшегося неприятеля в
направлении на юго-восток к сопке Калмак-Чингара (Кал-
мактепе), где находился в то время самый крупный на терри-
тории междуречья Калмаккырган военно-оборонительный
пост джунгарской стражи.
Когда изрядно поредевшие ряды казахского опол-
чения достигли подножия западного склона сопки Кал-
макЧингара, возглавлявшие его полководцы, по преданиям
местных старожилов, решили прибегнуть к воинской хи-
трости для успешного завершения начатого дела. Замысел
их состоял в том, чтобы создать обманчивое впечатление
у джунгар, сидевших в караулах на вершине сопки и за ре-
кой, что в казахских отрядах будто бы по-прежнему много
бойцов, и тем самым побудить джунгарских военачальников
совершить тактическую ошибку. С этой целью командиры
казахского ополчения выслали навстречу джунгарам 40–50
вооруженных всадников на белых лошадях, которые галопом
проскакали на обозримом расстоянии перед сопкой, а за-
тем, спешно возвратившись по дну оврагов в свой отправной
пункт, пересели на черных лошадей и произвели такой же
объездной маневр вокруг горы, оставаясь в поле зрения по-
стовых наблюдателей противника.
жердегі өмір сүруге қолайлы жергілікті ландшафт болып
есептеледі.
1727 ж. көктемінің аяғында Сарыарқаның солтүстік
аудандарынан ығысқан ойраттар тобы осы жерге ұмтылды.
Бірақ Қарасире шоқысының солтүстік-батысы мен батыс
жағы және осы жердегі өзеннің оң жақ жағалауындағы
көктемгі су тасқыны Жайық өзеніне, Еділ қалмақтарының
көш-қоныстарына қарай баратын жолды жапты.
Қазақ жасақтары ойраттарды Бұланты-Білеуті
өзендерінің солтүстігі мен солтүстік-шығыстан оңтүстік-
батысқа қарай ығыстырды. Осының нәтижесінде жоңғар
әскері Қарасире шатқалының оң жақ қапталы мен өте ал-
майтын батпақта қалып, кескілескен қан майданда қазақ
батырларынан жеңіліс тапты.
Осы оқиғадан кейін үш ғасырдан соң тарихшы И. В. Еро-
фееваның басшылығымен Қазақстан ғалымдарының кешенді
экспедициясы Қарасире бөктерінің солтүстік батыс етегінде
үш жерден шағын жоңғар қорымын тапты. Оның біреуі
үлкен көлемдегі «бауырластар зираты», мұнда Қарасиыр
шайқасында қаза тапқан ойраттар жерленген болуы мүмкін.
Қарасиреде жоңғар әскерін жеңген қазақ сарбазда-
рының жасағы шашыранды жауды Қалмақ-Чингара (Қал-
мақтепе) шоқысына қарай, оңтүстік-шығыс бағытқа қарай
қуды. Онда Қалмаққырған өзен аралықтарындағы аймақта
сол кездегі жоңғарлардың ең ірі әскери – қорғаныс күзеті
бар еді.
Қатары сиреген қазақ жасақтары Қалмақ-Чингараның
батыс бөктерінің етегіне келгенде, олардың қолбасшылары,
жергілікті адамдардың айтуы бойынша, бастаған соғысты
жеңіспен аяқтау үшін әскери амал жасауға көшкен. Бұл амал