Стр. 531 - ТОМ2

531
Алып үйіндінің маңынан үн-түнсіз өтіп кету қиын.
Егер Отырардың ең жоғарғы нүктесіне көтерілу керек
болса, ол кей жерінде 18 м жетеді, ол жерден бүкіл қаланы
тұтастай көруге болады. Тек бір шахристан мен бекініс-
қорған алып жатқан жердің өзі 20 га жетеді. Шахристан
алаңын жан-жағынан қала маңы рабаттың үлкен үйіндісі
қоршап жатыр, кейде оның сыртын жағалай қабырға іздері
байқалып қалады.
Рабаттың бүкіл аумағы пішіні түрліше төбешіктерге
толы. Бұлар – көне құрылыстардың қалдықтары. Қаланың
алып бекініс-қабырғаларын астына басып жатқан шахристан
алаңы барынша тегіс. Тек кейбір жерлерде бекініс қабырғалар
орын тепкен көне қала шетін бойлай ірі құрылыстардың
(мүмкін, мұнара болар) қалдықтары кездеседі. Шахристанның
ішіне кіргізетін қақпалардың қалдықтары оңтүстік-батыс
пен солтүстік-шығыс жақта сақталған. Оңтүстік-батыстағы
қақпа моңғолдар қалаға басып кірген Дарбаза и-Суфи
(данышпандық, қасиетті қақпа) болуы мүмкін. Өйткені оған
баратын жол XIХ ғ. қайта салынған, бірақ өте ертедегі Арыс-
тан баб кесенесін жанай өтеді.
Отырар үйіндісі әртүрлі дәуірлердің – қаңлылардың
ертедегі ыдыстарынан бастап XV–XVI ғғ. қыштардың тамаша
үлгілеріне дейінгі қыш «кілемдермен» жабылған жошылықтар
мен шағатайлық хандардың атынан саманидтер дәуірінде
соғылған тиындар кездеседі.
Көзешілер қазан, құмыра, таба, кішкене құмыралар
әзірледі. Ас ыдыстары алуан түрлілігімен ерекшеленеді.
Олар: құмыралар мен табақтар, тостағандар мен тәрелкелер,
жайпақ табақтар мен вазалар.
местами до 18 м, – то можно представить себе весь город в
целом. Размеры одного только шахристана вместе с цитаде-
лью достигают 20 га. Площадь шахристана со всех сторон
окружена развалинами колоссального предместья-рабада, по
краям которого иногда видны следы стен в виде земляных
валов.
Вся территория рабада покрыта холмами различной
формы и размеров. Это остатки древних сооружений. Пло-
щадь шахристана более ровная и сильно оплыла, похоро-
нив под собой некогда мощные крепостные стены города.
Лишь кое-где по краям городища, там, где находилась кре-
постная стена, не исчезли остатки крупных сооружений
(возможно, башен). Остатки ворот, ведущих внутрь шах-
ристана, сохранились с юго-западной и северо-восточной
сторон. Может быть, юго-западные и есть ворота Дарваза-и
Суфи (ворота мудреца, святого), через которые монголы
ворвались в город? Ведь дорога к ним идет мимо мавзо-
лея Арыстанбаб, перестроенного в XIX в., но, несомненно,
очень древнего.
РазвалиныОтрара покрыты «ковром» керамики разных
эпох: от древней посуды кангюев до прекрасных образцов по-
ливной керамики XV–XVI вв. Попадаются монеты, чеканенные
в эпоху Саманидов, от имени Джучидов и чагатайских ханов.
Гончары изготавливали котлы, горшки, сковороды,
кувшины. Большим разнообразием отличается столовая по-
суда. Это кувшины и чаши, миски, тарелки, блюда, подносы
и вазы.
В городе было налажено производство стекла. Из него
делались графины, вазы, бокалы, чаши, сосуды для благово-
Сүйек түймелер. ХІІІ–ХІV ғасырлар
Костяные пуговицы. XIII–XIV века
Күміс сақина. XVІ ғасыр
Серебряный перстень. XVI век
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 96. Городище Отрар (Отрартобе)