Стр. 533 - ТОМ2

533
ний. Изготавливали стекло прозрачное и окрашенное в зе-
леный, синий, желтый и розовый цвета. Все это археологи
определили благодаря остаткам шлаков и бракованных из-
делий стекольного производства.
В археологическом отношении Отрар до недавнего
времени был белым пятном.
В 1971 г. была организована Южно-Казахстанская
комплексная археологическая экспедиция, до 1990 г. воз-
главляемая археологом К. А. Акишевым. И год за годом шло
восстановление древней жизни Отрара и городов оазиса.
Шаг за шагом ученые открывали все новые и новые страни-
цы истории.
За прошедшее время сделано очень много: вскрыты
слои Отрара разных эпох, получена информация о топо-
графии города, о его структуре. Изучены застройки Отрара
XVI–XVIII вв., исследованы десятки жилых кварталов и до-
мов этого времени – эпохи Казахского ханства. Одним из
удивительных объектов раскопок стала соборная мечеть
XIV– начала XV в., современница мавзолея Ходжа Ахмеда
Ясави.
Открыты бани XIII–XIV вв., кварталы гончаров, состо-
ящие из обжиговых печей и мастерских, где делали посуду,
складских помещений.
Изучена фортификация города – крепостные стены,
башни, рвы, въездные укрепления.
Собраны коллекции керамики разных эпох, изделия
из стекла, металла, ювелирные украшения.
Найдены и изучены тысячи медных, серебряных и зо-
лотых монет: от ранних VIII в. до чеканенных в XVI–XVIII вв.
Пока предварительно определен возраст города От-
рар. Как выяснилось, он начал формироваться в конце I
тыс. до н. э. и существовал как город, пока не запустел и
не превратился в археологический памятник – городище
Отрартобе.
Қалада шыны өндірісі жолға қойылған. Одан графин,
ваза, бокал, тостаған, иіс суларға арналған ыдыстар жасаған.
Жасыл, көк, сары, күлгін түске боялған шынылар әзірленген.
Мұның бәрін археологтар қождың қалдықтары мен шыны
бұйымдардың қалдықтары негізінде анықтады.
Археологиялық зерттеулер жөнінен алғанда Отырар
қаласы бертінге дейін түрен түспеген ақтаңдақтардың бірі
болып келді.
1990 ж. дейін археолог К. А. Ақышев басқарған
Оңтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы 1971 ж.
ұйымдастырылған болатын. Жылдан-жылға Отырар мен оның
маңайындағы қалалардың ертедегі өмірі қайта жаңғыра баста-
ды. Әр қадам сайын ғалымдар тарихтың жаңа беттерін ашады.
Өткен жылдар ішінде Отырардың түрлі дәуіріндегі
қабаттары ашылды; қаланың топографиясы мен құ­ры­лы­
мы туралы ақпараттар алынды. Отырардың XVI–XVIII ғғ.
құрылыстары қарастырылды, осы ке­зеңдердегі – Қазақ
хандығы дәуіріндегі ондаған тұрғын үй орамдары мен үйлері
зерттелді. Қазылған ғажайып нысаналардың бірі XIV–XV ғ.
басындағы, Қожа Ахмет Яссауи кесенесімен тұстас салынған
мешіт еді.
XIII–XIV ғасырлардың моншасы, пеші мен шеберха-
насы бар көзешілердің қойма орны ашылды.
Қала фортификациясы – бекініс қабырғалары, мұнара-
лар, орлар, қалаға кіру жолдары зерттелді.
Әртүрлі дәуірдегі қыш бұйымдар, шыныдан, металл-
дан жасалған бұйымдар, зергерлік әшекейлер коллекциясы
жиналды.
Ерте VIII ғ. XVI–XVIII ғғ. дейінгі мыңдаған мыс, күміс,
алтын тиындар табылып, зерттелді.
Қазірше Отырар қаласының жасышамалап анықталды.
Белгілі болғанындай, ол б. з. д. I мыңжылдықтың аяғында
қалыптаса бастап, Отырартөбе қалашығы археологиялық
ескерткішке айналғанға дейін өмір сүрді.
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 96. Городище Отрар (Отрартобе)