Стр. 538 - ТОМ2

538
Қожа Ахмет Яссауи кесенесі. XIV ғасырдың соңы. Гөрхана күмбезі. Батыс көрінісі
Мавзолей Ходжи Ахмеда Ясави. Конец XIV века. Купол гурханы. Вид с запада
Шараф әд-Дин әли Йездидің «Зафарнаме» («Жеңістер
кітабы») атты еңбегінде бұл ғимараттың іргесін хижра бойын-
ша 799 ж. аяғында, яғни 1397 ж. күзіндегі оқиғаға байла-
нысты қаланғаны баяндалады. Әмір Темір Яссы қаласына
келіп, Қожа Ахмет шейхтың моласына салтанатты түрде зи-
ярат жасап, оның басына жаңа кесене салуға жарлық береді.
Алып империяның түкпір-түкпірінен жиналған шеберлер
кесенені тұрғызды. Кейбіреулерінің есімдері ескерткіштің
түрлі бөліктерінде жазылып қалды. Ғимараттың қасбетінің
жылтырақ әшекей жапқан жұқа кірпіш қаламасын Шираз-
дан шыққан шебер Қажы Хасан жасаған. Оның аты мен
жұмыстың уақыты хижра бойынша 800 ж. (1397/1398 жж.)
солтүстік порталдағы қуыстың үстіне көк кірпіштермен
қаланған. Алты қырлы жылтырақ жапқан жұқа кірпіш қабір
памятник во многих отношениях представляет собой выда-
ющееся явление в архитектуре Востока. В различных пись-
менных источниках и в научной литературе он упомина-
ется под названиями «усыпальница», «мавзолей», «мечеть»,
«мечеть-мавзолей», «ханака», «архитектурный комплекс»,
«мемориальный комплекс». По мнению его исследователя
Б. Т. Туякбаевой, здание является ханакой. Здесь находится
гурхана с гробницей Ходжи Ахмеда Ясави, перед ней – джа-
маатхана или казанлык (казандык), зал для собраний и кол-
лективных радений последователей братства Ясавия. Рядом
с гурханой расположено отдельное помещение мечети, а на
противоположной ей стороне – залы для собраний, диспу-
тов, совместных чтений. Имеется помещение для хранения
книг (китапхана), есть и зал с колодцем (кудукхана), и от-
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
97. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі мен Түркістан тарихи қаласы