Стр. 186 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

186
Абай Құнанбаев ұлдары Ақылбай (сол жақта) және
Тұрағұлмен. 1896 жылғы фотосурет
Абай Кунанбаев с сыновьями Акылбаем (слева) и Турагулом.
Фотография 1896 года
Қазақтар. Т. Аткинсонның суреті. 1858 жыл
Группа казахов. Рисунок Т. Аткинсона. 1858 год
Абай еңбектерінің бір парасы – оның әдебиетінің
үздік шығармаларынан жасаған аудармалары. Оның аудар-
малары көркем шығарманың түпнұсқа рухымен етене аста-
сып жатты. Абай көркем шығармаларға аса талғампаздықпен
қарап, өз болмысы мен көңіл-күйіне жақын шығармаларды
ғана аударды. А. С. Пушкин, М. Ю. Лермонтов, И. А. Кры-
лов секілді орыс әдебиетінің классиктері мен Байрон,
Шиллер мен Гёте сықылды батыс ақындарының көркем
шығармаларын қазақ тіліне шебер тәржімалады.
Өз заманының көптеген сөз шеберлері сияқты Абай да
ақындығымен ғана емес, сонымен бірге композиторлығымен
де танылды. Ол шығарған әндерде белгілі бір шамада орыс
әуендерінің де ықпалы сезілді, әсіресе кей әндеріне өткен
ғасырдағы әйгілі орыс романстарының да жаңғырығы
білінеді. Қазақ даласына Абай әкелген әншілік дәстүрдегі
захской поэзии Абай явился новатором формы. Он создал
новые формы стихосложения, первым ввел шестистишия и
восьмистишия. Благодаря ему в казахской литературе обозна-
чились новые пути использования богатства и возможностей
родного языка, тематически обогатился казахский стих, уси-
лилось его эстетическое звучание и философское содержа-
ние («Что ищешь, моя душа?», «Весна», «Осень», «Ноябрь – пред-
дверие зимы», «Ты – зрачок моих глаз» и др.).
Свое отношение к поэзии, о миссии поэта в обществе
Абай выразил в ряде стихотворений («Не для забавы я сла-
гаю стих», «Стих – царь слов», «Поэзия – властитель языка»).
Абай, в частности, писал:
Не для забавы я слагаю стих,
Не выдумками наполняю стих,
Для чутких слухом, сердцем и душой,
Для молодых я свой рождаю стих.
Кто сердцем прозорлив и чуток, тот
Поймет, что в каждый я влагаю стих.
Значительным вкладом Абая в развитие художествен-
ной прозы явились «Назидания» («Гаклия») – сокровенные ду-
мыпоэта-просветителяо гражданскомдолгечеловека, осмысле
бытия, написанные в 1890–1898 гг. В них затронуто множество
исторических, педагогических и правовых проблем, где наш-
ли свое выражение общественно-политические взгляды поэта.
Абай, как бы обращаясь к незримому собеседнику, писал:
«…С самого начала Бог создал человеческую душу так,
что она отличается от души животного. И это видно во всем.
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
13. Абайдың «Жидебай-Бөрілі» қорық-мұражайы