Стр. 387 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

387
Ақмола бекінісінің мұнарасы. 1921 ж. қиратылған.
ХХ ғасырдың басындағы фотосурет
Башня Акмолинского укрепления.
Разрушена в 1921 году. Фотография начала ХХ века
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 35. Столица Казахстана – Астана
1830 ж. 18 маусымда келген Қараөткелде құрылыс
жұмыстары басталды. Құрылыс ағаштарынан казарма, дүкен,
монша және астық қоймасы салынды. Тақтайлардан ат қора
салынды. 1832 жылы 22 тамызда Ақмола сыртқы округі рес-
ми түрде ашылды. Семеке ханның шөбересі Қоңырқұлжа
Құдайменді аға сұлтан болып сайланды.
Ақмола алғашқы жылдары казармалардан, ат
қоралардан және қосымша құрылыстардан тұратын шағын
гарнизондық елдімекен болды.
1838 ж. мамырда бұл әскери қоныс Кенесары
Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық күрес жасақтары қоршауға
алып, өртеп жіберді. Кенесары сұлтан одан кейін Торғай да-
ласына кетті. Осы оқиғадан кейін гарнизонды нығайту үшін
Петропавлдан 2-ші сібірлік батальон жіберілді және Горький
линиясынан жүз казак отбасы әкелініп, фортификациялық
жұмыстар басталды.
1839 ж. бұл елдімекен ор қазылған дуалдармен және
бес бұрышты әскери бекініспен қоршалды. Орталық солтүстік
әскери бекіністің үстіне екі қабатты мұнара тұрғызылды.
Оның жоғары жағына қарағайдан атыс ойығы бар шеген,
төменгі жағынан зеңбірекке арналған ойық жасалды. Мұнара
қазіргі Орталық стадионның орнында болды. Бекіністің оң
жағы өзенге қарады.
Кенесары Қасымұлы қаза болып, ұлт-азаттық
қозғалыстың күшпен басылуына байланысты Ақмола бекінісі
1876 ж. әскери маңызы жойылды. 1891 ж. орлар толтырылып,
бекініс қабырғалары алынды. 1921 ж. мұнара қиратылды.
1845 ж. «Горькая линиядан» көшіп келген казак отба-
сыларынан құралған казак станицалары пайда болды.
1851 ж. бекіністің іші мен әскери слободаларда 26 саман, 15 ағаш
места для основания приказа ранее была допущена ошибка,
Ф. Шубин принял решение основать его на Караоткеле. Что-
бы не вносить путаницы в официальные бумаги, название
приказа было оставлено прежним.
Делегаты от казахских волостей, прибывшие 18 июня
1830 г., одобрили и утвердили выбор, и сразу же на Караотке-
ле начались строительные работы. Из строевого леса были
возведены казарма, провиантский магазин, баня и амбар. Ко-
нюшни были сделаны из плитняка. Официальное открытие
Акмолинского внешнего округа состоялось 22 августа 1832 г.
Старшим султаном был избран Конуркульджа Кудаймендин
– правнук хана Семеке.
Акмолинск первых лет был небольшим гарнизонным
поселением, состоявшим из казарм, конюшен и подсобных
помещений, беспорядочно разбросанных по площади.
В мае 1838 г. военное поселение Акмолинск было под-
вергнуто осаде вооруженными всадниками султана Кенеса-
ры Касымова. После недельной осады, в ходе которой были
сожжены гражданские здания слободки и разорены аулы
старшего султана Кудаймендина, Кенесары ушел в тургайские
степи. После событий мая 1838 г. для усиления гарнизона из
Петропавловска был переброшен 2-й сибирский линейный
батальон, с Горькой линии было переселено 100 казачьих
семей, начались фортификационные работы.
В 1839 г. поселок был обнесен земляным валом со
рвом и пятью бастионами. Центральный северный бастион
увенчивала двухъярусная башня. Верх ее представлял сосно-
вый сруб с бойницами, а в нижнем саманном уровне была
амбразура для пушки. Башня эта находилась на месте нынеш-
него центрального стадиона. Южная сторона крепости была
обращена к реке.
Со смертью Кенесары Касымова и подавлением на-
родно-освободительного движения Акмолинская крепость
потеряла свое военное значение и в 1876 г. была упраздне-
на. В 1891 г. были засыпаны рвы и срыты валы укрепления.
Башня была разрушена в 1921 г.
В 1845 г. казачьи семьи, переселенные с Горькой
линии, образовали казачью станицу. В 1851 г. внутри
укрепления и в солдатской слободе насчитывалось 26
саманных, 15 деревянных и 17 плетневых казенных строений,
а также 292 частных деревянных дома, принадлежащих
обывателям.
Акмолинск начал играть важную роль в обеспечении
транзитной торговли. В связи с этим российские и иностран-
ные купцы стали открывать свои магазины. Особенно много