Стр. 464 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

464
Баянауыл тауларындағы ортағасырлық тас мүсіндер
Средневековые каменные изваяния в горах Баянаула
Қаражар ауылы маңындағы Баянауыл таулы алқабында
орналасқан тас мүсіндері бар қорған. Орта ғасырлар
Курган с каменным изваянием в горной долине
Баянаула у села Каражар. Средние века
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
1. Кенді Алтай42. Орта ық Қазақстанның көне менгірлері
Осында шеңбердің ортаңғы алаңынан қалың күл қабаты,
көмір мен жануарлардың көптеген сүйек қалдықтары та-
былды. Бұғылы тауының етегіндегі Шопан өзені аңғарында
зерттелген меңгірлердің түбінен, 0,4 м тереңдіктен қасиетті
мерекені өткізу кезінде көне заман кен қазушылары
құрбандыққа шалу кезінде пайдаланылған қайла секілді екі
тас құрал табылды.
Ғалымдар Орталық Қазақстан меңгірлері – адамдар
тобы тәу ететін орын деп санайды. Ол уақытта бірнеше жеке
отбасынан құралған шағын қауымдастықтар әлі үстемдік ете
қоймаған кез болатын. Бұл алып тас тақталарды дайындау
мен тұрғызуға көптеген адамның күш біріктіруі талап етілді.
Мұнда көп адам жиналды.
копов и металлургов, открывших секреты горного дела и
первой плавки медной руды».
Данные археологических раскопок, произведен-
ных в местах установки некоторых менгиров, ясно пока-
зывают связь этих камней с культами и ритуалами древ-
них племен. В урочище Темирастау была раскопана одна
группа менгиров, состоящая из 7 камней, установленных
в виде кольца диаметром около 6 м. Здесь на площади
кольца было обнаружено большое скопление золы, угля
и остатков жертвоприношений в виде многочисленных
костей животных. У основания менгира, исследованно-
го в долине реки Шопа у подножия Бугулинских гор, на
глубине 0,4 м были найдены два каменных орудия типа
кайла, принесенные в жертву древними рудокопами во
время священных процессий.
Ученые считают, что менгиры Центрального Казах-
стана – это места поклонения больших коллективов людей.
Это было время, когда еще не установилось полное господ-
ство малых общин, состоявших из нескольких индивиду-
альных семей, проживавших небольшими поселками. Ведь
для заготовки и установки этих мощных плит требовалось
усилие большого количества людей. Здесь проходили много-
людные коллективные процессии.
Семантика древних менгиров очень широка. Менгир
олицетворял мировую гору, мировую ось, которая поддержи-