Стр. 457 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

457
Айбас-дарасы кесенесінен табылған алтын әшекейлер. Қола дәуірі
Золотые украшения из мавзолея Айбас-дарасы. Эпоха бронзы
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 41. Мавзолеи бегазы-дандыбаевской культуры
Сегодня мавзолеи бегазы-дандыбаевской культуры
особо востребованы не только со стороны ученых, но все-
го казахстанского общества и государства в целом. В стране
идет реализация Государственной программы «Культурное
наследие», куда вошли и каменные гробницы бегазинских
вождей. В Карагандинской области, где расположены все ос-
новные мавзолеи, проводятся работы по изучению и обеспе-
чению сохранности этих уникальных сооружений, начаты
работы по консервации и реставрации раскопанных полвека
назад мавзолеев, ведутся новые исследования.
және қолөнер ошақтарын орталықтары болған, айырбас
жүргізілген деп есептейді.
Беғазы қоғамы ондағы кесенелерінің ерекше да-
му деңгейін көрсететін, әлеуметтік-экономикалық жіктелу
процесіне дендеп енген қоғам болды. Бұлар қуатты туыс тай-
палар мен тайпалық бірлестіктер одағы еді. Беғазы-Дәндібай
қоғамы мемлекеттіліктің алғашқы сатысы болды, осы жолда
жоғары өнімді мал шаруашылығы, айырбас сауда, дамыған
металлургия мен металл саудасы маңызды рөл атқарды.
Беғазының бетке ұстарлары Сібірмен, Орта Азиямен түрлі
деңгейде байланыс жасаған. Соның нәтижесінде Сырдари-
яда Түгіскен сияқты кесене ескерткіштердің пайда болды.
Б. з. д. VI–V ғғ. Беғазы ұрпақтары Жетісудағы Іле өзенінің
төңірегінде алып Бесшатыр қорғандарын тұрғызды. Бұл ағаш
ғимараттардың құрылымы Беғазы молаларындағы кесене-
лерге ұқсайды. Ол кезде металға иелік ету төтенше маңызды
болды. Сондықтан да беғазы билеушілерінің іс-әрекеті
бірінші кезекте өздеріне көрініп тұрған кедей аймақтарға
билік жасауға тырысты. Мұндай қуаттты қауымдар Орал
жаққа қарай жылжымаған тәрізді, бұл аймақтар металды
қажет етпеген және ол үшін беғазылықтарға, мәселен, Батыс
Сібірдің оңтүстік тайпалары сияқты тәуелді болмаған.
Бүгінде Беғазы-Дәндібай мәдениетіне тек ғалымдар
ғана емес, мемлекеттің өзі де ерекше ден қойып отыр. Осы
орайда елімізде Беғазы көсемдерінің тас молалары да енгізілген
«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы жүргізілуде.
Барлық негізгі кесенелер орналасқан Қарағанды об-
лысында бұл керемет құрылыстарды сақтауды қамтамасыз
ету, жарты ғасыр бұрын қазылған кесенелерді консер-
вациялау және қалпына келтірумен қатар жаңа зерттеу
жұмыстары да жүргізілуде.