Стр. 455 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

455
Айбас-дарасы кесенесі. Қола дәуірі
Мавзолей Айбас-дарасы. Эпоха бронзы
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 41. Мавзолеи бегазы-дандыбаевской культуры
на погребение вождя приносили, наряду с богатыми дарами,
мясной пищей, сосудами с кумысом и молоком, куски руды.
Возможность подобных ритуалов нельзя отрицать, ведь мо-
гущество бегазинской верхушки обеспечивалось доходами
от металлургического производства; контроль над произ-
водством и распределением металла осуществляли именно
вожди племенных объединений, и, наряду с многочислен-
ным скотом, торговля металлом служила важным средством
обогащения правящих кланов. Археологи выяснили, что
в районах расположения мавзолеев находятся наиболее
крупные поселения. Некоторые из них по своей площади,
структуре и особенностям планировки претендуют на ста-
тус протогородских центров. Это поселения Кент, Бугулы
1, Мыржик, Шортандыбулак. Ученые считают, что такие
крупные поселенческие центры были ставками бегазинских
вождей, местом, где были сконцентрированы металлургиче-
ские и ремесленные очаги, производился обмен.
Бегазинское общество, уровень развития которого
особо подчеркивают мавзолейные памятники, было обще-
ством с далеко зашедшими процессами социально-эко-
сенелерге кеткен еңбек шығындар қарапайым молаларға
жұмсалған еңбек шығынлдарын екі жүз есе орап кетеді деген
қорытынды жасады.
Кесенелерге бағалы заттар қалдырылған. Қолға
түскендері бірнеше рет тоналғаннан кейінгі қалдықтар
ғана болуы мүмкін. Әдемі ыдыстар, әшекей бұйымдар, оның
ішінде алтын әшекейлер, қару-жарақтарды қайтыс болған
билеушінің қарауындағы малшылар мен жасақтар және
металлургтар әкелген. Сыйлардың бір бөлігін алыстағы
халықтар әкелген. Бұлар беғазылықтар билігіндегі және
жерлеу рәсіміне қатысуға міндетті тайпалар болуы мүмкін.
Сондай-ақ басқа алыс тайпалардан қайтыс болған
көсемді сыйлағандықтан, құрметтеп жіберген сыйлықтары
болуы да ықтимал.
Кесене құрмет білдіру мен тағзым ететін ерекше орын
болған. Олардың барлығынан үй жануарлары мен жабайы
жануарлардың сүйектері – діни құрбандықтар мен құдайы
тамақтардың қалдықтары көп табылған. Металл кендерінің
кесектері қызғылықты. Оларды да тірі кезінде металлургтар
мен зергерлердің қамқоршысы болған көсемнің құрметіне