Стр. 243 - ТОМ2

243
лматы облысы Жамбыл ауданының әкімшілік
орталығы – Ұзынағаш ауылының оңтүстік-
батыс жағындағы төбенің үстінде ескі Алма-
ты – Бішкек автожолының бойындағы қазіргі
заманғы бейіт аумағында сұр гранит тастан
жасалған биік монументальды ескерткіш тұр.
Оның құрылысы Жетісу тарихи оқиғаларының бірімен –
1860 ж. 19–21 қазанда болған Ұзынағаш шайқасымен бай-
ланысты.
XIX ғасырдың екінші ширегінде Қоқан хандығының
Жетісудағы басқыншылық саясаты бұл аймақта Ресей
империясының геосаяси мүдделерімен қақтығысып
қалды. Орыс әскерлерінің Оңтүстік-Шығыс Қазақстанға
жылжуы барысында – бүгінгі Алматы облысының аймағында
1854 ж. Верный бекінісінің (қазіргі Алматы қаласы), ал 1859 ж. –
Қастек бекінісінің негізі қаланды. 1856 ж. Семей облысының
құрамында Алатау округі құрылды, оның бастығы болып под-
полковник Г. А. Колпаковский сайланды.
Орыс әскерлерінің Жетісу аймағына сәтті жылжуы-
на өлкедегі көптеген қазақ сұлтандары мен старшын-
рубасыларының қоқандықтарға қарсы позициясы қолайлы
жағдай тудырды, оларды қазақ ауылдарындағы Қоқан
бекіністері коменданттарының шамадан тыс көп салық жи-
науы және әскери зорлық-зомбылығы қарсы қойды. Әсіресе
Шымкент және Әулиеата (қазіргі Тараз) аумақтарындағы
Ұлы жүз бен Орта жүздің көптеген рулары көшпенділерінің
азаттық қозғалысын қоқандықтар қатаң жаныштағаны
қазақтардың Қоқан хандығы саясатына қатты наразылығын
тудырды, нәтижесінде жергілікті қазақ халқының басым
бөлігі орыс өкіметі жағына ауып кетті.
Бұл үдеріс ХІХ ғ. 40–50-ші жж. аралығында-ақ –
Қарақастек өзені жанында қазіргі Ұзынағаш ауданы
орталығынан 20 км оңтүстік-батысқа қарай Ұлы жүз батыры
А Алматинской области на вершине холма, на
юго-западной окраине села Узынагаш (Узун-
Агач) – административного центра Жамбыл-
ского района, у старой автодороги из Алма-
ты в Бишкек, на территории современного
кладбища находится высокий монументаль-
ный обелиск, сооруженный из плотно подогнанных блоков
серого гранита. Его сооружение связано с одной из страниц
в истории Семиречья – Узунагачским сражением, состояв-
шимся 19–21 октября 1860 г.
Во второй четверти XIX в. завоевательная политика
Кокандского ханства в Семиречье столкнулась с геополити-
ческими интересами Российской империи в этом регионе. В
ходе продвижения русских войск в Юго-Восточный Казах-
стан на территорию современной Алматинской области, там
было основано в 1854 г. укрепление Верный (совр. Алматы),
а в 1859 г. – Кастек, откуда началось проникновение русских
военных отрядов в Чуйскую долину. В 1856 г. в составе Се-
мипалатинской области был образован Алатавский округ,
начальником которого был назначен подполковник Г. А.
Колпаковский.
Успешному продвижению русских войск на террито-
рию Семиречья во многом способствовала антикокандская
позиция многих казахских султанов и старшин-родоначаль-
ников края, недовольных непомерными налоговыми побо-
рами и военным произволом комендантов кокандских кре-
постей в казахских аулах. Особенно сильное недовольство
политикой Кокандского ханства у казахов вызвало жестокое
подавление кокандцами освободительного движения мно-
гих родов кочевников Старшего и Среднего жузов в районах
Шымкента и Аулие-Аты (совр. Тараз), в результате чего зна-
чительная часть местного казахского населения перешла на
сторону русских властей.
В
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 73. Памятник Узынагашского сражения
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
53. Қалмаққырған тарихи орыны 73. Ұзынағаш шайқасының ескерткіші