Стр. 251 - ТОМ2

251
мемориалдық тақталар мен медальондар, ескерткіштің
айналасындағы шынжырлар мен тұғырға қойылған
зеңбіректер жұлынды. Кейінірек – 1923 ж. ескерткіштің
басындағы бүркітке де қол жетіп, ол да жойылды.
Ескерткіштің ең алғаш қандай болғандығы туралы тек
мұрағаттық құжаттарда ғана сақталған. Сонымен, инженер
А. П. Зенков былай дейді: «1860 ж. 21 қазандағы Ұзынағаш
шайқасына арналған ескерткіш Жетісу облысындағы Вер-
ный уезіндегі Казанско-Богородский елді мекеніне жа-
кын биік жотада орналасқан, сондықтан 10–12 версттен
көрінеді. Бұл ескерткіш 1904 ж. Бас инженерлік басқарма
сметасының 3-бап, § 6 бойынша бөлінген 5200 сомға 1905 ж.
салынған. Құрылымы бойынша бұл генерал Колпаковскийдің
шойын барельефті портреті мен жазу салынған шойын
тақтасы бар, басына бүркіт қойылған обелиск болып табы-
лады. Жергілікті қашалған гранит пен портландцемент-
тен қаланған ескерткіш көлемді іргетастың үстіне қойылды.
Ескерткіштің биіктігі – 5,8 сажын. 1887 жылғы жер сілкінісіне
дейін бұл жерде кірпіштен қаланған ескерткіш болған, алай-
да жер сілкінісі кезінде қираған. Ескерткіштің төңірегінде
соғыста құрбан болған жауынгерлердің бейіттері бар...»
Сонымен, бүгін де төбешік басында Жетісу тарихын-
дағы әйгілі оқиғалардың бірі туралы еске түсіріп дала желі
тынбай үрлеген сұр гранит ескерткіш бой көрсетіп тұр.
Позднее добрались и до орла на вершине обелиска, которого
уничтожили в 1923 г.
О том, как первоначально выглядел памятник, сохра-
нились сведения в архивных документах. Так, инженер А. П.
Зенков сообщает, что «Памятник в воспоминание Узун-Агач-
ской битвы 21 октября 1860 г. находится в Семиреченской
области непосредственно близ селения Казанско-Богород-
ского в Верненском уезде на высокой горе, вследствие чего
виденза10–12 верст. Построен в 1905 г. за5200рублей на сумму,
ассигнованную по смете Главного инженерного управления
§ 6, статья 3 – 1904 г. По конструкции представляет из себя
обелиск, увенчанный орлом с чугунным барельефом пор-
трета генерала Колпаковского и чугунными досками с над-
писями… Сооружен из массивных камней лекальной тески
местного гранита на растворе из портландцемента на мас-
сивномфундаменте. Кругом обнесен оградкой из старых пушек
и железных тяжелых цепей. Высота памятника – 5,82 сажени.
До землетрясения 1887 г. на этом месте был памятник из кир-
пича, но землетрясением этим разрушен. Кругом памятника
кладбище павших воинов…»
И сегодня на вершине холма высится обдутый степ-
ными ветрами серый гранитный обелиск, напоминая собою
об одном из знаменательных событий в истории Семиречья.
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 73. Памятник Узынагашского сражения