Стр. 261 - ТОМ2

261
мұздықтар, Қазақ мемлекеттік филормониясы (Алматы
қаласы) аталады. 1952 ж. «Жамбыл» ғұмырнамалық көркем
фильмі (режиссері Е. Д. Дзиган, сценарий авторлары Н. Пого-
дин, Ә. Тәжібаев) түсірілді. 1963 ж. Жамбыл қаласында мүсінші
Х. И. Наурызбаев жасаған халық ақынының ескерткіші
(сәулетші В.В.Сошенко) ашылса, ал Алматы қаласында
1971 ж. Абай атындағы Опера және балет театрының шағын
бағына Жамбыл мүсіні (мүсінші Х. И. Наурызбаев, сәулетші
М. М. Меңдіқұлов) қойылды.
1945 ж. 30 шілдеде Қазақстан Жазушылар одағы Рес-
публика ХКК-на Жамбыл мұражайын ашу туралы хат жол-
дады: «Қазақстанның ұлы халық ақыны, үш рет орден алған
Жамбылды мәңгілік есте сақтау шаралары ішінде оның
үй-жайын мемлекеттік әдеби мұражайға айналдыру баста
орында тұр. Мұнда Жамбылға байланысты, оның күнделекті
пайдаланған заттары мен киімінен бастап, еңбектері мен ол
туралы зерттеулердің барлығы жиналуы керек.
Жазушылар одағы төралқасы бұл шараны бірінші ке-
зекте, әзірше ақынның үйі өзі өмір сүрген кезден өзгермей
сақталып тұрған кезінде шешу керек деп есептейді.
Жамбылдың үй-жайын мұражайға айналдыруды,
орыстың ұлы ақыны А. С. Пушкиннің үй-жайы, В. В. Маяков-
скийдің Мәскеудегі мұражайы, Таганрогтағы Чеховтың
үйі, Ясная Полянадағы Л. Н. Толстойдың мұражайы секілді
ұйымдастыруымыз керек».
1946 ж. 13 ақпандағы Қазақ КСР Министрлер Ке-
ңесінің қаулысына сәйкес Алматы қаласынан 70 км жердегі
қазіргі Жамбыл ауылынан (Алматы облысы Жамбыл ауда-
ны) Жамбыл Жабаевтың әдеби-мемориалды үй-мұражайы
ашылды. Мұражай кешеніне Жамбыл өмірінің соңғы жылда-
рын өткізген (1938–1945) 12 бөлмеден тұратын бірқабатты
ағаш қаңқалы үй, ақын 1938 жылға дейін тұрған үй, кесене
мен саябақ (сәулетшілері И. И. Белоцерковский, В. В. Бирю-
ков, А. К. Деев) кірді.
Жамбыл Жабаевтың зиратының үстіне орнатылған
кесене 1946 ж. салынып, 1958 ж. қайта қалпына келтірілді
(жоба авторы сәулетші И. И. Белоцерковский, суретші Ә. Қас-
теевтің нобайы бойынша). Ол биіктігі 10 м, күйдірілген
кірпіштен қаланған, ақ мәрмәр тақтамен қапталған, он алты
қырлы барабанды конус тәрізді күмбезбен аяқталған, сегіз
қырлы жоспардағы ғимарат. Кесене ішіне зор шеберлікпен
өрнектелген шойын төрт есіктен кіруге болады. Кесенеде
қабір үстіне қара мәрмәр тастан «Жамбыл Жабаев. 1846–
1945» деп жазылған тақта қойылған. Қасбеті қазақ оюлары-
мен бедерленген. Кесенеге апаратын саябақ жолын бойлай
Превращенный в музей дом-усадьба Жамбыла должен
быть организован по тому же принципу, по какому органи-
зованы дом-музей великого русского поэта А. С. Пушкина,
музей В. В. Маяковского в Москве, домик Чехова в Таганроге,
музей Льва Николаевича Толстого в Ясной Поляне».
В соответствии с постановлением Совета Министров
Казахской ССР от 13 февраля 1946 г. в 70 км к западу от го-
рода Алматы на территории современного аула Жамбыл
(Жамбылский район Алматинской области) открыт Литера-
турно-мемориальный дом-музей Жамбыла Жабаева. В музей-
ный комплекс входят деревянный одноэтажный каркасный
дом из 12 комнат, где Жамбыл провел последние годы жизни
(1938–1945), дом, в котором акын жил до 1938 г., мавзолей
и парк (архитекторы И. И. Белоцерковский, В. В. Бирюков,
А. К. Деев).
Мавзолей над могилой Жамбыла Жабаева сооружен
в 1946 г., реконструирован в 1958 г. (автор проекта архитек-
тор И. И. Белоцерковский, по эскизам художника А. Кастеева).
Он представляет собой восьмигранное в плане сооружение
из жженого кирпича высотой 10 м, облицованное белыми
мраморными плитами, увенчанное сфероконическим купо-
лом, покоящимся на шестнадцатигранном барабане. Внутрь
мавзолея ведут четыре украшенные ажурным орнаментом
чугунные двери. В мавзолее установлена надгробная плита
из черного мрамора с лаконичной надписью – «Жамбыл Жа-
Ақын шығармашылығы жайында белгілі жазушылардың пікірі
жазылған гранитті тақтайшалардың бірі.
Жамбыл Жабаевтың әдеби-мемориалдық мұражай-үйі
бағының саяжолы
Одна из гранитных плит с высказываниями известных
писателей о творчестве акына. Аллея сада
Литературно-мемориального дома-музея Жамбыла Жабаева
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 74. Музей Жамбыла Жабаева