Стр. 265 - ТОМ2

265
у-Іле өзендерінің айырықтарында орна-
ласқан аласа тау-шоқы сілемдері солтүс-
тік-батыс бағытқа қарай 200 км-ге созылып
жатыр.
Бұл өңір қашан да мәдени байла-
ныстардың шекаралық аймағы болды, ал тау-
лар мен қоршаған ландшафт жергілікті халықтың көші-
қонындағы табиғи шекарасы міндетін атқарды.
Бұл аудан солтүстігінде Сарыарқаны Жетісудан
бөліп тұрған Балқаш көлімен шектеледі. Бүкіл солтүстік-
шығыс бөлігінде Тауқұм эолиттік құм сілемдері, олардың
шығысында Іле өзенінің сағасы жатыр. Аңырақай таулары
мен Тауқұм арасында тамаша жайылым болып табылатын
тау етегінде еңіс жазық бар. Терең сайлары мен сулы ба-
стаулары бар Аңырақай таулары жазғы жайлау үшін аса
қолайлы, бірақ емін-еркін өтуге болатын сайлары санаулы
ғана.
Аңырақай тауларының оңтүстік-батысындағы Хантау
тектоникалық кертпештермен шектелген және жүк көліктері
мен адамдардың еркін жүруіне қиындық келтіретін терең
аңғарларға тарамданған. Хантау мен Кіндіктас таулары ара-
сында Іле өзеніне құятын Қопа өзені аңғарын өтіп шығуға
мүмкіндік беретін тар өткел бар. Осындай аздаған көлік
жолдары Солтүстік Тянь-Шаньның тау сілемдеріне, одан әрі
Шығыс Түркістанға, Жоңғария мен Қытайға терең сұғынып
баруға мүмкіндік берді. Дәл осы себептен де Шу-Іленің
айналасындағы өткелдік керуен жолдары сонымен бір ме-
зетте Орталық Азияны зерттеушілердің көптеген буынының
саяхат жолы болды.
Шу-Іле тауларының батыс жақ сыртында шетсіз-шексіз
Бетпақдала жазығы мен кең Шу алқабы жатыр. Сарыарқа мен
Мұғалжарға, одан әрі қарай батысқа баратын көші-қон мен ке-
руен жолы осы арадан өтеді. Шу алабыбойынша оңтүстік және
Ш изкогорно-мелкосопочный Чу-Илийский
массив, представляющий собой водораздел
рек Чу и Или, протягивается в северо-запад-
ном направлении на расстоянии более 200
км.
Своеобразие занимаемого им геогра-
фического положения и устройства поверхности во многом
объясняет тот примечательный факт, почему здесь на протя-
жении доисторического и исторического времени пересека-
лись пути и судьбы многих народов. Этот район почти всегда
был пограничной зоной межкультурных контактов, а горы
и окружающие ландшафты служили естественным рубежом
для крупномасштабных массовых передвижений людей.
На севере район ограничен озером Балхаш, кото-
рое отделяет Сарыарку от Жетысу. Всю северо-восточную
часть занимает огромный массив эоловых песков Таукум, а
восточнее их находится обширная дельта реки Или. Между
Аныракайскими горами и песками Таукум расположена
Н
Шу-Іле таулары. Спутниктен түсірілген фотосурет
Чу-Илийские горы. Вид из космоса
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 75. Чу-Илийские горы
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
53. Қалмаққырған тарихи орыны75. Шу-Iле таулар