Стр. 275 - ТОМ2

275
Қасқыр
Волк
Қарақұрт
Каракурт
на их поверхности вблизи гор наложены молодые шлей-
фы конусов выноса.
Наклонная аллювиально-пролювиальная средне-
позднечетвертичная равнина распространена в Копинской
долине. Эоловая равнина представлена грядово-бугристы-
ми, бугристыми и грядовыми песчаными массивами, рас-
положенными главным образом в дельте реки Или.
Гидросеть района относится к двум основным водо-
сборам – рекам Или и Чу. Дельта реки Или до сих пор явля-
ется оазисом среди пустынного ландшафта и пристанищем
животных, птиц и людей. Полноводная долина этой реки
много раз становилась центром государственных образова-
ний в течение длительного исторического времени. Смена
климатов и изменение положения русел Или и ее притоков
создавали условия для опустынивания междуречных про-
странств и появления эоловых пустынь.
Кроме описанных долин в Чу-Илийском регионе раз-
вита сеть сухих долин. Особой морфологией характеризуют-
ся долины по северо-восточной периферии Аныракайских
гор. Здесь долины рек Копалы и Сарыбулак при выходе из
гор образуют крутые каньоны глубиной более 20–30 м. На
этих участках реки протекают по узким и глубоким каньонам
на расстоянии более 20 км от гор и труднопроходимы для
любого вида транспорта. Склоны долин в каньонах имеют
почти вертикальные углы наклона.
Субстратом жизни многих поколений людей являются
самые молодые геологические образования – четвертичные
отложения. Поселки и города, пастбища и посевные площади
расположены на четвертичных отложениях.
соңғы жарылулардың көбі ескі жарылуларды жаңғыртатын
болады, бұған Жалайыр-Найман, Кіндіктас және Аңырақай
жарылымдарын жатқызуға болады. Жер блоктарына
көтерілген шектерде ауданның ең жоғары гипсометрлік
белгілері орналасқан. Жарылудан (айырылып бұзылудан)
басқа тектоникалық құрылымдар қалыптасуда. Олардың
ішінен төрт жаңа құрылымды атап айтуға болады, олар:
Шу-Іле шомбал тастар аймағы, Қопа-Іле ойпаты, Кіндіктас
шомбал тастар аймағы және Шу-Сарысу ойпаты. Олардың
әрқайсысы өз кезегінде екінші және үшінші деңгейлі
бірқатар жаңа құрылымдардың басын біріктіреді.
Тау және тау етегіндегі жазықтардың жартылай
шөл ландшафттары адам өмірі мен мәдениетінің біртұтас
дамуының айрықша аймағы болып табылады. Мұнда
тұрақты тұруға және шаруашылықпен айналасуға аса
қолайлы немесе қолайлығы төмен жер таңдап алу он-
да табиғи ресурстардың тапшылық шегі мен ауыз су мен
жайылымның жетісу-жетіспеуіне тәуелді болды. Сол себепті
Шу-Іле тауларындағы мәдени өмір ошақтары әр түрлі
дәуірлерде бір орында, яғни адамдар жай тіршілік етіп қана
қоймай, өз мәдениетін жетілдіретіндей ортақ табиғи ортада
орналасты.
Тек маңызды жолдардың қиылысына жақын жер-
лерде көшпенділердің көшпелі ордаларының қоныс-
мекендері, қасиетті орындары және осында көшіп-қонған
көшпенділердің көптеген ұрпақтары немесе осы өңір
арқылы шығыстан батысқа орын ауыстырған тайпалар мен
халықтар өзінен кейін қалдырған тастағы сансыз сурет-
тер пайда болды. Әртүрлі дәуірлердегі қоныстар, Таңбалы
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 75. Чу-Илийские горы