Стр. 31 - ТОМ2

31

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

55. Клады Семиречья

салтында қолданылды және батыр, көсем, соғыс құдайын

құрметтеу дәстүрімен байланысты болды.

Жетісу көмбелері ішінде Жалаулы көмбесінің ор-

ны ерекше. Бұл ерте темір ғасырының бастапқы дәуіріне

жататын, әртүрлі қызметтік мәні бар, заттарының

құрамы, олардың жасалуы, бейнелену семантикасы және

бұйымның материалы бойынша қызықты, ең танымал сақ

кешендерінің бірі. Бұл көмбе 1988 ж. Кеген ауданындағы

Жалаулы ауылының маңынан табылды. Уақыт табымен

қатты бұзылған, жалпы салмағы 1,5 кг құрайтын 649 ал-

тын бұйым шықты. Бұйымдардың әр уақытта жасалуына

қарап (б. з. д. VІІ–VІ ғғ., б. з. д. V–ІІІ ғғ., б. з. ІІІ–V ғғ.) бұл

көмбе ауыл маңында көп кездесетін әртүрлі қорғандарды

ұрылардың қазып алуы кезінде жинақталған деп болжауға

мүмкіндік береді.

Жалаулы кешеніндегі әр кезеңде жасалған ал-

тын бұйымдар арасынан стилистикалық сән әдістері

біріктіретін б. з. д. VІІ–V ғғ. бұйымдар тобы ерекше көрінеді:

тізерлеген бұғы бейнесі тәрізді әшекей; жұп бұғылар мен

құстардың бейнесі бар құйылған белгі қаңылтырлар.

Осыған ұқсас қаңылтыр белгі 1990 ж. сол ауданнан та-

Қола қазан-ошақ. Біздің заманымызға дейінгі IV–III ғасырлар.

1893 жылы Алматы қаласы маңындағы Қарғалы өзенінің

оң жағалауынан табылған

Бронзовый котел. IV–III века до нашей эры.

Найден в 1893 году в окрестностях города Алматы

на правом берегу реки Каргалинки

Мыс қазан-ошақ. Біздің заманымызға дейінгі IV–III ғасырлар.

1912 жылы Алматы қаласы маңындағы Үлкен Алматы және

Поганка (қазіргі Есентай) өзендерінің ортасында табылған

Медный котел. IV–III века до нашей эры. Найден в 1912 году

в окрестностях города Алматы между реками

Большая Алматинка и Поганка (ныне Есентай)

жить, что клад собран при грабительских раскопках раз-

ных курганов, которых немало в окрестностях аула.

Среди разновременных золотых изделий Жалаулин-

ского комплекса выделяется группа предметов VII–VI вв.

до н. э., объединенная стилистическими приемами декора:

пронизь в виде фигурки оленя в жертвенной позе с подо-

гнутыми ногами; литые нашивные бляшки с изображением

пары оленей и птицы. Подобная бляшка была случайно об-

наружена в 1990-е гг. в том же районе и, несомненно, свя-

зана своим происхождением с предметами из Жалаулин-

ского клада. Интерес представляют нашивные бляшки со

сценой терзания кошачьим хищником копытного живот-

ного, вероятно, антилопы; многочисленны в составе клада

пронизи, декорированные зернью и изображениями арха-

ров. Другой замечательный предмет – декорированная ре-

льефными изображениями архаров и зернью пластина, по

контуру ограниченная сдвоенной витой проволокой. Воз-

можно, это изделие, напоминающее корону, занимало цен-

тральное место в парадном одеянии представителя «цар-

ского» рода саков. Часть вещей Жалаулинского клада со-

ставляют детали парадного снаряжения верхового коня.