Стр. 676 - ТОМ2

676
Бір есте қаларлығы Шірік-рабат қыш кешенінен
теңдеп артылған құты табылды. Рас, мұнда олардың бетіне
салынған бедер өрнегі жоқ, тек кейде олардың бетін
шоғырланған шеңберлер сызу арқылы сәндеген, бірақ теңдеп
артылған құты Хорезмде де бедерсіз болып келеді.
Тұтастай алғанда, Шірік-рабат қыштары бір ғана тари-
хи кезеңге жатады, мүмкін ол б. з. д. IV–II ғғ. болар. Табылған
заттарға қарағанда, Шірік-рабат тұрғындары Хорезммен ғана
емес, Орта Азияның басқа да аймақтарымен қарым-қатынас
жасағанға ұқсайды.
Қазба жұмыстарының қорытындылары бұл көне
қалашық тарихының негізгі кезеңдерін белгілеуге мүмкіндік
береді. Ол сірә, б. з. д. V ғ., мүмкін, б. з. д. VI ғ. соңында пайда
болған сияқты. Оның ең көне құрылысы – қорғандар. Төбе
үстіне тұрғызылған бұл қабір құрылыстары қаланың орта-
сы болды да, оны айнала басқа құрылыстар өріс алды. Сірә,
скиф көсемдерінің немесе патшаларының қорған-жерлеу
құрылыстарынан соң осы қорған-молаларды күзететін адам-
дар орнығып, ол соңынан үлкен елдімекенге айналып, сырты
мұнаралары бар сопақша қабырғалармен қоршалған да, оның
сыртын айналдыра терең ор қазылған. Бұл қабырға, болжам-
дап айтқанда, б. з. д. IV ғ. бой көтерген. Көне қорғандарды
айналдыра тұрғызылған тікбұрышты сыртқы қорған бір
уақытта салынған деуге болады.
Шірік-рабат қалашығындағы моладан табылған жазулы
қыш құты. Біздің заманымызға дейінгі IV–II ғасырлар
Керамическая фляга с надписью, найденная в погребении
на городище Чирик-рабат. IV–II века до нашей эры
Молаға кіреберіс.
Біздің заманымызға дейінгі IV–II ғасырлар
Вход в погребальную камеру. IV–II века до нашей эры
В целом керамика Чирик-рабата относится к одному
историческому периоду и может быть датирована IV–II вв.
до н. э. Судя по находкам, население Чирик-рабата общалось
не только с Хорезмом, чье влияние было особенно сильно, но
и с другими областями Средней Азии.
Итоги раскопок позволяют наметить основные этапы
истории этого городища. Возникновение его, видимо, отно-
сится к V в. до н. э., может быть, к концу VI в. до н. э. Самым
древним его компонентом являются курганы. Эти погребаль-
ные сооружения, воздвигнутые на вершине холма, были цен-
тром, вокруг которого развивалось все строительство города.
Вероятно, вслед за сооружением курганов-погребений скиф-
ских вождей или «царей» возникло поселение охраняющих
эти погребения воинов, разросшееся затем в крупный на-
селенный пункт, окруженный овальной стеной с башнями
и рвом. Стена эта, по предварительному заключению, была
воздвигнута в IV в. до н. э. Подпрямоугольная цитадель, охва-
тывающая древнейшие курганы, как можно полагать, почти
одновременна им.
Ко времени существования этих древних фортифика-
ционных сооружений относятся и более поздние, чем кур-
ганы, погребальные здания – круглое и подквадратное. Под-
квадратное здание расположено на поле одного из древних
курганов, а круглое входит в систему оборонительной стены,
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
09. Ш рік-р бат қалашығы