Стр. 722 - ТОМ2

722
Балшықты үстірттегі Максимович рауғашының қопасы
Заросли ревеня Максимовича на глинистом возвышенном участке
Борщов қызғалдағы – Тұран шөлінің тән
Тюльпан Борщова – эндемик туранских пустынь
де сораң көп. Аралды екі мыңға жуық жәндік түрі тіршілік
етеді. Олар қазірге дейін тиісті деңгейде зерттеле қойған
жоқ. Әдетте мұнда шаян, бүйі, қарақұрт мекендейді. Әсіресе
қарақұрт қауіпті – қарақұрт түйе, жылқы, кейде адамды да
шағады. Бүйі оған ұқсас болғанымен онда у безі жоқ. Бірақ
оның төменгі жақ сүйегінде өзі қорек еткен жәндіктерден
сақталып қалған (өліктің шіруінен пайда болған) у болады.
Бұл соншалық қауіпті емес, бірақ кәдімгідей ауыртады.
Қосмекенділердің екі түрі жасыл құрбақа мен көлбақа,
бауырымен жорғалаушылардың 23 түрі бар: әдеттегі
қалқантұмсық, құм кесірткесі, тасбақа да бар. Қалқантұмсық
өте улы жыланның арғы туысы. Оның қалқантұмсық аталу-
ына атақты ғалым П.-С. Палластың қатысы бар. Ол өзінің
Каспий маңына XVIII ғ. аяғында жасаған саяхаты кезінде
Қазақстанның осы бір улы жыланын алғаш рет сипат-
тап жазды. Оның жазуынша қалқантұмсық жылқыға өте
қауіпті, қалқантұмсық шаққан жылқы көбіне өліп кетеді.
Қалқантұмсық шақса адам өте қатты ауырады, бірақ әдетте
өле қоймайды деп жазды.
Қазіргі кезде құстар азайыңқырап барады. Бұрын
олардың саныекі жүзден асатын. Қазір170-тей, оның68-і –осын-
да жұмыртқа басатындар. Қызыл кітапқа осындағы құстардың
23 түрі енгізілген.
Сүтқоректілердің 40-тай түрі – кеміргіштер, түлкі, кірпі
және т. б. бар. Құрлықтан келгендер ерекше назар аудартады,
олар: ақбөкен, киік (қарақұйрық) және құлан. Алғашқы екеуі
аралға 1929 ж. әкелінген болатын. Түркімен құландары мұнда
Бадхыздан 1953 ж. әкелінген, өйткені бұлардың қазақстандық
туыстары бұл кезде жойылып кеткен еді.
опасностью. Если весной припозднишься, то на обратном
пути лед может не выдержать веса овец, лошадей и пасту-
хов. Тогда и не вернешься на свои летовки. До сего времени
из-за его необычного названия вокруг этого топонима ши-
роко бытуют мифы и даже различные спекуляции, которые
не имеют под собой основы. Иногда его название даже свя-
зывают с барсом, который якобы сюда не приходит. Барс,
как известно, обитает в горах, и этот остров ему просто
недоступен и не подходит для его жизни по природной
обстановке. И еще. Говорят и пишут в несерьезных публи-
кациях, что сюда любят прилетать НЛО, что здесь по-иному
идет время, что на острове живет-поживает древний ящер
и т. п.
Климат острова континентальный, средние годовые
температуры воздуха чуть более 80 С, января – минус 90 С, ию-
ля – 25 0 С. Среднее годовое количество атмосферных осад-
ков, по данным одноименной метеорологической станции,
95 мм. Остров представляет собой, таким образом, «кусочек»
пустыни.
На острове распространены песчаные, глинистые,
каменистые и солончаковые пустыни. Первые отличаются
сравнительно богатой растительностью. Здесь произрас-
тают разные виды эфедры и жезгуна, курчавка, густые за-
росли саксаульника, гребенщик. Саксаул иногда образует
небольшие рощи. Наиболее бедна растительность солон-
чаков. На них преобладают различные солянки. Коренные
обитатели острова – около двух тысяч видов насекомых.
Они до сих пор в должной мере не изучены. Обычны здесь
скорпионы, фаланги, тарантулы и каракурты. Особенно
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
14. Барсакелмес табиғи қорығы