Стр. 295 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

295

ген. Жерлеу үлкен тік бұрышты жер асты шұңқырларында

жүргізілген. Өлгендердің денесін аздап бүгілген қалыпта

зираттың түбіндегі сол жақ қапталға басын негізінен күннің

батысқа қаратып жатқызады.

Зираттардың көпшілігінен жылқының тұтас сүйегі

табылған. Бестамақтықтар жерлеу рәсімі кезінде құрбандыққа

шалынған жылқыны төбесі жабылған камераның үстіне

қойып көмген. Әдетте малдың аяқтарын бүгіп қойған.

Андроновтықтардың көптеген ғұрыптық рәсімдері

жылқымен байланысты болған. Далалық аймақта жылқы

өсірудің мәні ерекше еді, көптеген халықтарда құрбандыққа

жылқы шалынуы – атты дүниеден өткен адамды ата-

бабаларына барып қосылуына және жаңа өмірге енуіне

көмектесетін серігі деп есептелген.

Бестамақ зиратының заттары қола дәуіріндегі адам

қауымдастығының құрылымын айқындайды. Мәселен, ер

адамның зиратынан табылған балта-шаппашот, оның жоғары

лауазымға қатысты екенін білдірген. Балта – басқару ныша-

нын паш ететін зат және оның иесі осы қоғамдағы «басқару

формуласын» танытады. Жерлеу керек-жарақтары – құюға

арналған мыс және қож кенінің кесектері, шүмек – мыс

балқытатын кернейдің ішіндегі ауаны айдап шығуға арналып

саздан жасалған түтік – ұста-құюшының кәсіби бейнесіне сай

келеді. Балта-шаппашот, жүзі дөңгелек балта, қашау, бояу ізі

бар бояу езетін ыдыстар, тегістеуіштер… Мұндай заттардың

В 1920–1970-е гг. велись археологические исследо-

вания другого андроновского поселения, так называемого

Алексеевского комплекса. Он располагался на левом бере-

гу старицы Тобола, ниже поселка Алексеевского (сейчас это

окраина города Рудного). В него входили поселение андро-

новского периода, могильник и культовый центр. Работы,

произведенные экспедициями Государственного Истори-

ческого музея СССР, Кустанайского музея краеведения и Ку-

станайского пединститута, интересны тем, что здесь впер-

вые была озвучена хозяйственная деятельность жителей ан-

дроновского поселения. Стационарный поселок с жилища-

ми полуземляночного типа функционировал круглый год.

Каждое жилище предназначалось для одной большой семьи.

При раскопках определены виды очагов: глинобитные – ку-

хонные и каменные – обогревательные. Среди найденных

костей в толщах зольников поселения – кости лошади, ко-

ровы, овцы и верблюда, вероятно, уже прирученного. А при-

сутствие костей диких животных говорит об охоте, кото-

рая сосуществовала наряду со скотоводством.

Большое количество пестов, зернотерок, мотыг сви-

детельствуют о занятиях земледелием. Рудодробильные

орудия, шлаки, плавильные тигли, льячки – обнаружива-

ют занятие металлургией. Ювелиры-мастера владели раз-

ными приемами в изготовлении украшений – ковка, штам-

повка, тиснение. В минуты отдыха его жители предавались

Қыш ыдыстар (сол жақта) және кетпен. Алексеевский мәдени кешені. Қола дәуірі

Керамические сосуды (слева) и каменная мотыга. Алексеевский культурный комплекс. Эпоха бронзы

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

25. Бронзовый век Верхнего Притоболья