Стр. 304 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

304
Қорық Қостанай облысының Наурызым және Әулиекөл
әкімшілік аудандарының аумағына орналасқан.
Наурызым қорығы Торғай үстіртті елінің шегінде
жатыр. Бұл атауды 1913 ж. көрнекті ресейлік географ және
биолог Л. С. Берг – болашақ академик және Бүкілодақтық
географиялық қоғамның президенті ұсынған. Топоним
өмірлі болып шықты, ол бүгін де кеңінен қолданылады.
Торғай үстіртті елі солтүстіктен оңтүстістікке қарай Батыс
Сібір ойпатынан Солтүстік Арал маңына дейін созылып жа-
тыр. Батыстан шығысқа қарай ол Мұғалжар мен Оралдың
арғы бетінен Сарыарқаға дейін жетеді. Кейбірде оны Торғай
шоқысы деп те атайды.
Үстірт шағын-шағын өзен алқаптары мен уақытша
ағын сулар қиып өтетін дөңесті жазықтан тұрады. Оның кей
жерлеріне шағын көлдер бар. Бұдан 15–20 мың жыл бұрын
Торғай үстіртті елі көпжылдық тоңға айналды. Осыжолдардың
авторы өз кезінде Наурызым қорығының (көлденеңі 80 м-ге
дейін жетеді) шығыс шекарасынан оңтүстік-шығысқа қарай
20 шақырым жерде Бозқасқа шатқалынан үлкен полигондар
тапты. Олар мәңгілік тоң жағдайында ғана мүмкін болатын
аяздан сызаттанып жарылудан пайда болған.
участка – Наурзум, Терсек и Сыпсын. Заповедник располага-
ется на территории Наурзумского и Аулиекольского районов
Костанайской области.
Наурзумский заповедник находится в пределах Тур-
гайской столовой страны. Это название предложил в 1913 г.
видный российский географ и биолог Л. С. Берг – будущий
академик и президент Всесоюзного Географического обще-
ства. Топоним оказался жизненным, он широко использует-
ся и в наше время. Тургайская столовая страна протягивает-
ся с севера на юг от Западно-Сибирской низменности до Се-
верного Приаралья. С запада на восток она простирается от
Мугоджар и Зауралья до Сарыарки. Иногда ее именуют про-
сто Тургайским плато или Тургайским прогибом.
Плато представлено возвышенной равниной, в кото-
рую врезаются долины небольших речек и временных водо-
токов. Местами на нем располагаются небольшие озерные
понижения. 15–20 тыс. лет тому назад Тургайская столовая
страна подвергалась многолетнему промерзанию. Автор этих
строк в свое время обнаружил в урочище Бозкаска, в 20 км
к юго-востоку от восточной границы Наурзумского заповед-
ника, огромные (до 80 м в поперечнике) полигоны. Они об-
Терсек орманына жақын жердегі түсті сазбалшықтан тұратын әдемі шоқылар
Живописные останцы из пестроцветных глин близ Терсекского бора
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
26. Наурызым табиғи қорығы