Стр. 188 - ТОМ2

188
Тіршіліксіз таулы аймаққа жыланбас гүлі сән береді
Змееголовник безбородый оживляет безжизненные пространства высокогорий
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
68. Іле Ала уы
нах скал. Поэтому высокогорные растения плотно прижи-
маются к субстрату; они низкорослые, с короткими редуци-
рованными стеблями, многие имеют подушковидную форму,
например, дриадоцвет четырехцветковый и оригинальный,
похожий на живой камень, тилакоспермум. Такие подушки
долго удерживают накопленные в дневные часы тепло.
Обладают высокогорные растения и другими особен-
ностями. Так, эдельвейс окутан «белой шубкой» из плотного
войлочного опушения, что способствует улучшению термо-
регуляции. Многие виды, например, примулы, змееголовники
имеют крупные и яркие цветки, привлекающие насекомых-
опылителей, состав которых в альпийском поясе беднее, чем
в низкогорье.
Невзирая на чрезвычайно суровые условия существо-
вания, альпийские растения за многие тысячи и даже милли-
оны лет прекрасно приспособились. Во время частых летних
заморозков и снегопадов они нередко перемерзают, превра-
щаются в хрупкие с виду обледеневшие изваяния. Но с насту-
Биік таудың климатының өзіне тән ерекшелігі мен
қаталдығы бар. Бір жердің өзінде әр түрлі қысыммен жылу бола-
ды. Сондықтан биік тауда әр деңгейдің өз өсімдігі бар: олардың
сабақтары мен бойы биік емес, көбі жастық пішіндес, мысалы,
дриадо гүлі тірі тас сияқты, жастық пішіндес болғандықтан олар
күндізгі жылуды бойында ұзақ уақыт сақтайды.
Биік таулы жердегі өсімдіктерінің басқа да ерек-
шеліктері бар. Сонымен, еңлікгүлді жауып турған «ақ тон»
оның жылу реттеуін жақсартады. Көптеген өсімдіктер, мы-
салы, наурызгүл, жыланбастардың ірі әрі адемі гүлдері
тау етегіне қарағанда альпі белдеуінде сирек кездесетін
тозаңдандырушы жәндіктерді тартады.
Табиғаттың қатал жағдайына қарамастан альпы
өсімдіктері мыңдаған, тіпті миллиондаған жылдарда осы
жерлерде тамаша қалыптасқан. Кейбір жазда жиі болатын
суықтар мен қардан олар үсімей, нәзік мұз мүсінге айнала-
ды. Жылу түсе сала «альпылықтар» мұз бен қардан босап, түк
болмағандай ары қарай гүлдей береді.