Стр. 357 - ТОМ2

357
янь-Шаньның батыс сілемдерінің бірі Қыр-
ғыз Алатауының етегінде орын тепкен Мер-
кі қаласы Ұлы Жібек жолының бойында
орналасқан. Қала Алатау мұздығынан бастау
алған өзі аттас өзеннің бойында салынған.
Қазіргі көгалдандырылған шағын қаладан
Ұлы Жібек жолының ізімен жүретін Ташкент–Тараз–Бішкек–
Алматы автомагистралі өтеді. Бүгінде бұл жер арқылы
Қытайға және Қытайдан Қазақстанға, Ресейге, Еуропаға,
сонымен қатар Орта Азияға, Таяу Шығысқа, Үндістанға та-
уар тасымалданады. Бір кездері осы жерден жібек маталар,
кілемдер, бағалы бұйымдар, дәмдеуіштер, асыл тастар, дәрі-
дәрмектерден басқа да экзотикалық тауарлар тиелген түйе
керуендері өткен еді.
Бүгінде Меркі қалашығы аталған жазба беректер
жоқтың қасы. Меркінің ежелгі тарихы туралы дереккөздерді
саяхатшылардың жазбаларынан кездестіреміз.
629 ж. будда монахы Сюань Цзян Суябтан Таразға
барар жолда былай деп жазады: «Цянь цюань (Мыңбұлақ,
түрікше Бин юл) елді мекені 200 ли аумақты алып жатыр,
оңтүстігінде басын қар басқан тау, қалған үш жағында теп-
тегіс дала жатыр. Жері дымқыл, тоғайы қалың, көктем айла-
рында гүлдері безенген жібек мата секілді. Мұнда мыңдаған
бұлақтар мен көлдер бар. Түрік қағаны жыл сайын осын-
да келіп жазғы ыстықтан паналайды. Бұл жерде бұғы көп,
олардың біразының мойнына қоңыраулар тағылған. Бұғылар
адамдарға үйреніп кеткені соншалықты, олар үркіп қашпайды.
Түрік қағаны бұғыларды жақсы көргендіктен, оларды өлтіруге
тыйым салған. Бұғыны өлтіргендер кешірілмес жазаға
тартылған. Сондықтан бұғылар табыны жақсы сақталады».
Ортағасырлық Меркі (Мыңбұлақ) және Құлан қалашық-
тары төңірегін VII ғ. асиц тайпасы мекендеген. Ол Батыс Түрік
қағанатының он шадапыт атты оң қанаты құрамына кіріп,
Т предгорьях Кыргызского Алатау – одного
из отрогов Тянь-Шаня – уже много веков су-
ществует город Мерке, возникший на одной
из оживленных трасс Великого Шелкового
пути. Город был построен на берегу одно-
именной реки, берущей начало высоко в
горах из ледников Алатау. Сейчас это утопающий в зеле-
ни небольшой уютный городок, через который проходит
оживленная автомагистраль Ташкент – Тараз – Бишкек
– Алматы, повторяющая направление одного из участков
Великого Шелкового пути. Сегодня по ней мчатся машины,
везут фургоны с товарами в Китай и из Китая в Казахстан,
Россию, Европу, а также в Среднюю Азию, на Ближний Вос-
ток и в Индию. А когда-то здесь шли караваны верблюдов,
груженные шелковыми тканями, коврами, самоцветами,
драгоценными изделиями, пряностями, лекарствами и
многими другими экзотическими товарами.
Сведения письменных источников, где упоминается
Мерке, немногочисленны. Древняя история Мерке известна
из письменных источников, из описаний, оставленных пу-
тешественниками.
В 629 г. буддийский монах Сюань Цзан на пути из Су-
яба в Тараз писал, что «местность Цянь-цюань (Мынбулак,
тюрк. Бин-юл) занимает площадь около 200 ли: с южной
стороны снежные горы, а с трех других ровная степь. Земля
здесь влажная, леса густые, а разнообразные цветы в весен-
ние месяцы подобны узорному шелку. Здесь тысячи ключей
и озер, потому местность носит такое название. Тюркский
каган ежегодно укрывается здесь от летней жары. Там мас-
са оленей, многие из которых украшены колокольчиками
на ремешках. Они привыкли к людям, поэтому не слишком
пугаются и не очень-то убегают. Тюркский каган любит их и
запретил своим подданным убивать их; кто убьет, тот будет
В
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 81. Городище Мерке
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
53. Қалмаққырған тарихи орыны81. Меркі қалашығ