Стр. 233 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

233

ков второго типа – небольших по площади стоянок, распо-

ложенных в горных и мелкосопочных долинах, свидетель-

ствует об их сезонном характере и существовании отгонно-

го скотоводства. Открытие поселений эпохи ранних кочев-

ников позволяет уточнить представления о номадизме как

хозяйственно-культурном типе и социокультурном явлении.

Археологический материал свидетельствует, что с

эпохи энеолита в степной зоне Казахстана формирует-

ся пастбищно-кочевая система оазисного типа с выделе-

нием суперцентров и сезонных стойбищ. Такая структура

территориально-хозяйственного освоения степи сохраняет-

ся на протяжении раннего железного века и средневековья.

Материал поселений свидетельствует о длительном сохране-

нии основных традиционных приемов и способов жизнеде-

ятельности, сформировавшихся в степи с началом освоения

скотоводческой формы хозяйства. Практика стационарно-

го обитания, характерная для оседлоземледельческих куль-

тур, сохраняется и при системе хозяйствования, известного

как кочевое скотоводство.

екені – олар жыл бойы пайдалануда болғаны көрінеді.

Отырықшы ескерткіштердің екінші түрі – олардың

маусымдық сипаттамасы және көшпелі мал шаруашылығы

туралы куәландырады. Ерте көшпенділер дәуіріндегі

қоныстардың ашылуы мәдени-шаруашылық және әлеуметтік-

мәдени құбылыс ретінде көшпенділер туралы көріністің

анықталуына мүмкіндік береді.

Археологиялық материалдар көрсеткендей, энео-

лит дәуірінен бастап Қазақстанның дала аймағында жази-

ралы жайылымдылық-көшпелі жүйе қалыптасқан. Дала-

ны аумақтық-шаруашылық игерудің осындай құрылымы

ерте темір ғасыры мен ортағасырлар бойы сақталып

келді. Қоныстардан шыққан материалдар, далада мал

шаруашылығын игеру басталғаннан бері қалыптасқан, өмір

сүрудің негізгі дәстүрлі әдістерінің ұзақ уақыт сақталғаны

жөнінде куәландырады. Отырықшы егін шаруашылығы

мәдениеттеріне тән тұрақты мекендеу, көшпелі мал

шаруашылығы ретінде танымал болған шаруашылық жүргізу

жүйесі кезінде де сақталады.

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

18. Тасмолинские поселения Сарыарки