Стр. 258 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

258

келтірілетін массаға ұсақ тастар, органикалық қосымшалар,

саз, құм қосылған.

Жерленген адамдардың антропологиялық типі бойын-

ша қорытындылап айтқанда, ботай мәдениетін жасау-

шылар үндіеуропалықтардың алғашқысы болды. Олар

үлкен қоныстарда өмір сүріп, әртүрлі шаруашылықпен

айналысқан. Олар негізінен жылқы өсірумен шұғылданды.

Сондай-ақ аңшылықпен, балықшылықпен, сүйек, ағаш, тас

өңдеумен де айналысты. Сауыт бетіндегі фрагменттердің

біріндегі дөңгелек пен хайуанаттардың стильге келтірілген

бейнесіне қарағанда ботайлықтарда доңғалақты көлік

болған деп жорамал жасауға болады.

Жылқы өсірудің түп-төркінін неолит дәуірінің

алдындағы кезеңнен кезіктіреміз, бұл кезде балықшылар мен

аңшылар отырықшылық өмір салтына барынша жақындап,

бірлесіп еңбек ете бастаған. Жылқыны қолға үйретудің

бірінші кезеңі дәл осы мерзімге жатқызылады.

Б. з. д. IV–III мыңжылдықтардың аяғында дала кли-

маты барынша ылғалды болып, өсімдіктерге аса бай бол-

ды. Шөптің ұзындығы екі метрге дейін жетті. Сол кезде

мұнда мыңдаған жылқы болды. Олардың басым бөлігі жа-

байы болғандықтан оларды еркін аулау үшін адам жылқыны

Жылқы үйірлері

Табун лошадей

было коневодство. Кроме того, население занималось охо-

той, рыболовством, обработкой кости, дерева, камня. Су-

дя по стилизованному изображению колес и животного на

одном из фрагментов сосуда, можно предположить суще-

ствование колесного транспорта.

Истоки коневодства мы находим в предыдущей эпо-

хе неолита, когда рыболовы и охотники перешли к более

оседлому образу жизни и начали трудиться совместно. Пер-

вый этап – приручение лошади – относится именно к это-

му периоду.

В конце IV–III тыс. до н. э. климат степей был более

влажным и растительность более богатой. Трава достигала

двух метров высоты. В то время здесь обитали миллионы

лошадей. Большинство из них были дикими, и, чтобы успеш-

но охотиться на них, человеку необходимо было использо-

вать лошадей объезженных. Данные американского учено-

го Д. Энтони показывают, что 10% всех изученных зубов бо-

тайских лошадей имеют следы сработанности от костяных

и волосяных удил. Есть и другие археологические доказа-

тельства одомашнивания ботайской лошади.

В период энеолита оформился степной хозяй-

ственно-культурный тип, который сохранялся в течение

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы

21. Ботай қонысы