Стр. 256 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

256

Сүйектен жасалған бұйымдар

Изделия из кости

Сүйек қашаулар

Костяные долота

ются сериями и единичными экземплярами. Всего их на-

считывается несколько тысяч. Среди них тýпики, серпы и

косы из нижних челюстей лошади, землеройные орудия,

инструменты по обработке дерева, иглы, шилья, штам-

пы и ряд других изделий. Такое разнообразие объясня-

ется обилием доступного, достаточно прочного и легко

обрабатываемого сырья, а также спецификой технологи-

ческих процессов некоторых видов производств (коже-

венное, керамическое, изготовление плетеных изделий),

где кость нашла широкое применение. Анализ техноло-

гии косторезного дела показал, что ботайцам были из-

вестны все приемы обработки кости и рога – пиление,

скалывание, строгание, шлифование, сверление, полиро-

вание. Наряду с каменными и кремневыми инструмента-

ми применяли металлические.

Полученные данные о костяных орудиях позволяют

выделить ряд домашних производств. Это обработка кости

и изготовление орудий, выделка кож, изготовление одежды,

обуви, предметов быта, глиняной посуды, плетеной утва-

ри, деревообработка, изготовление украшений и культо-

вых предметов.

Богато представлена в находках керамика. В основ-

ном это посуда полуяйцевидной формы с открытой пря-

мой или отогнутой горловиной, с прямым или отогнутым

венчиком. Сосуды выполнены способом налепа с после-

дующим окислительным низкотемпературным обжигом.

В формовочную массу добавлялись дресва, органические

добавки, шамот, песок.

Представителями ботайской культуры, судя по ан-

тропологическому типу погребенных, были протоиндоев-

ропейцы. Они жили большими поселениями и имели раз-

нообразное хозяйство. Ядром их хозяйственных систем

трепанация іздері бар. Трепанация тірі адамға 11

–

13 жасын-

да жасалған. Ол 30 жас шамасында өлген. Өлгеннен кейін

оның басы лаймен сылап жабылып, қабырғадағы қуыс тек-

шеге қойылған.

Ботай қонысынан барлығы екі жүз мыңнан астам жа-

санды заттар жиналды, олардың 80%-ы – тас өнеркәсібінің

өнімдері. Еңбек құралдары өндірісіне арналған негізгі

дайындық жұмыстары – тастарды әртүрлі формаға, әртүрлі

мөлшерге келтіріп өңдеу.

Ботайдан табылған заттардың ішінде сүйектен

жасалған бұйымдардың орны ерекше. Саны бірнеше мыңға

жететін сүйек бұйымдар тобымен де және жеке-дара да

кездеседі. Оның ішінде жылқының жақ сүйегінен жасалған

орақтар, шалғылар, жер қазатын құралдар, ағаш өңдейтін

аспаптар, инелер, қалыптар, басқа да бірқатар бұйымдар бар.

Мұндай алуан түрлілік шикізаттың арзан, берік және оңай

өңделетіндігімен, сондай-ақ сүйекті кеңінен пайдаланатын

кей өндіріс түрлерінің (тері илеу, қыш, тоқыма бұйымдар

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы

21. Ботай қонысы