Стр. 372 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

372
деп жорамалдайды. Үлкен обада адам жерленген, ал жал-
пы бүкіл кешен – ру-тайпалық ақсүйектердің, көсемдердің,
рубасыларының жерленген орны. С. С. Сорокин «бұғылы»
тастары, балбалдарымен қоршаулары және т. б. бар бұл
қорған кешендерін жерлеу нысандарына жатпайтын ежелгі
түрлерге жатқызады.
Бәлкім, «мұртты» обалар, күнге табыну дәстүрі,
жылқыларды құрбандыққа шалу және басқа ежелгі діни
көзқарас аспектілері кіретін қоштасу-еске алу салт-
жоралғылар тәжірибесімен байланысты болуы мүмкін.
«Жеткізуші» аттың басты рөлі кіші қорған астындағы
қазбалардан анық көрінеді, ал отқа ұқсас ұзын «мұртты»
тізбектер қайтыс болған адамның жанын күн шығысқа,
көкке, яғни құдайлар еліне шығысқа қарай алып кететін
ерекше отты баспалдақтар, жолдар рөлін атқарған болуы
керек.
са носит сугубо ритуальный характер и является отражением
солярного культа. Большой курган имеет захоронение челове-
ка, а весь комплекс в целом – место погребения родоплемен-
ной знати: вождей, старейшин рода и т. д. С. С. Сорокин от-
носил эти курганные комплексы к непогребальным объектам
древности типа «оленных» камней, оградок с балбалами и др.
Вероятно, курганы с «усами» действительно были свя-
заны с практикой прощально-поминальных ритуалов, в со-
держание которых входили солярный культ, жертвоприно-
шение лошади и другие религиозно-мировоззренческие
аспекты древности. Центральная роль коня-«перевозчика»
подчеркивается находками под малым курганом, а длинные
гряды-«усы», имитировавшие огонь, видимо, играли роль
своеобразных огненных лестниц, путей, по которым душа
умершего уносилась на восток – к восходящему солнцу, к не-
бу, т. е. в страну богов.
2 Нұркен қорымының ІІ қорғанынан табылған қола қаңылтыр белгі. Тасмола мәдениеті
Бронзовая бляшка из кургана ІІ могильника Нуркен 2. Тасмолинская культура
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
33. Тасмола мәдениетінің қорымдары