Стр. 493 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

493
Бұтхана төңірегіндегі Қызылкеніш шатқалы мен өзенінің көрінісі
Панорама ущелья и реки Кызылкеныш в окружении монастыря
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 45. Ламаистский монастырь К зылкент
құлшылық етуге арналған сияқты. Едені ақ болып, шығыстық
қызыл көмірмен боялған, бұл түстер гаммасы бойынша
қасиеттілікті білдіреді. Есіктер кішкене бөлмелерге, яғни
кельялармен қызмет еткен болуы мүмкін. Діңмаңдайшаның
үстінде салт-жораны музыкамен сүйемелдеп тұратын
адамдарға арналған балкон, ал екінші қабаттағы келья-
ларда, сірә, кітапхана орналасқан сияқты. Әдетте монғол
ғибатханаларының екінші қабаты қолжазбалар мен кітаптар
сақтауға пайдаланылған.
Осы жерден табылған ортасында тесігі бар, диаметрі
жарты метр болатын слюдадан істелген дөңгелек храмның
сәндік детальдарына жатуы мүмкін немесе салт-жоралар
кезінде пайдаланылған болар. Әдетте дөңгелек – Будда
заңын білдіретін Ілім Дөңгелегінің нышаны. Бетіне өрнек
салынған ламаизмге арналған дәстүрлі алтын түсті және
қоңыр қызыл түспен боялған ағаш тақтайша қандай да бір
салт-жоралық затты сәндеуге немесе сыйлықтарды сақтауға
арналған шкаф ретінде пайдаланылуы мүмкін.
Ғибадатхананың жоспары шаршы пішінге негізделген
құрылыс және оған жалғастырылып салынған бөлме,
діңмаңдайша қосылып крест тәрізді көрініс береді. Бұл
геометриялық сызбаның негізі буддизмнің храмдық сәулет
тряпки» (К. А. Мейер). Взращенное столетиями почитание
живо и сегодня.
Исходя из оставленных описаний и археологических
данных, можно с уверенностью сказать, что монастырский
комплекс состоял из четырех сооружений. Общая архитек-
тура его была решена в смешанном тибетско-монгольском
стиле, характерном для монастырей школы гелугпа: сте-
ны из дикого камня, побелка известью, квадратная форма
основного помещения, наличие портика и второго этажа,
декоративные детали в оформлении угловых колонн, стол-
бовая конструкция. Сохранились фрагменты жердей, стол-
бов, плашек, из которых сооружалась либо прямая крыша,
либо скатная, с загнутыми углами. Вход в центральный храм
предварял портик. Найденные железных скобы, замок и
бронзовые пластины с вбитыми в них гвоздями говорят о
том, что там были двери. Внутреннее помещение первого
этажа предназначалось, вероятно, для богослужения. На это
указывают белый цвет пола и выкрашенный в красное вос-
точный угол – сакральная маркировка по цветовой гамме.
Двери вели также в маленькие комнатки, которые, вероятно,
служили кельями. Над портиком был, скорее всего, балкон,
который предназначался для музыкального сопровождения