Стр. 73 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

73

Теректі алқабы. Таңбалы жақпар тастар

Долина Теректы. Вид сопки со скальным навесом с рисунками

Шығыс Қазақстан жартас суреттерінің тағы бір

қызықты ескерткіші Ертіс жағасында, Күршім жотасының

оңтүстік-шығыс тау сілемінде, Теректі өзені аңғарында.

Осынау тау етегіндегі жазықта жатқан Теректі (бұрынғы

Алексеевка) ауылының маңайындағы қызыл, сары және қара

түсті бояумен жасалған суреттері бар жақпар тас жергілікті

тұрғындарға баяғыдан таныс. Күмбездің астындағы кең

қабырғаға салынған панно (сурет) бұғының және әлдебір

жануардың, сондай-ақ қайықта отырған адамдардың

бейнелері салынған суретті түрлі-түсті нүктелерден

тұратын көлденең сызықтармен бірнеше бөлікке бөліп

тұрғанын көрсетеді. Өкініштісі, жақпар тастағы бұл сурет

бүгінде жойылып кеткен.

Осы жерге жақын Магда жатқан әдемі сайдағы сағада

тағы бір жақпар тас бар. Оның гранит күмбезінің астында

ертедегі анималист суретші жасаған тамаша композиция

сақталған. Кескін суретте суретші аңшылық көріністі бей-

нелемек болған. Мұнда тастың тік бетіне қызыл бояумен екі

аттың, бір бұғының, екі қабанның, антропоморфты бейне

мен түсініксіздеу тағы да бірнеше мүсіндердің сыртқы по-

шымдары салынған; барлық жануарлар оңнан солға қарай

қозғалып барады. Композицияның бірінші бөлігіндегі гра-

нит тастың шетінде көлемі мен жасалу мәнері әртүрлі, бо-

яу түсі жағынан да бір-бірінен өзгеше екі антропоморфтық

бейне тұр: қоңыр бояулы кішісі басқа суреттерден кейін

салынғанға ұқсайды. Антропоморфты бейнелерден солға

қарай регистрмен ат пен екі қабанның бейнесі көрсетілген.

Жоғарыдағы жануардың арқа сызығын дәл сондай қоңыр

бояумен салынған және өткір ұшты қысқа найза секілді тік

местным жителям был известен навес с красочными ри-

сунками, выполненными охрой красного, желтого и чер-

ного цвета. Панно на широкой стене под сводом включало

горизонтальные линии из разноцветных точек, разделяв-

шие картину на несколько фризов с контурными изобра-

жениями оленя и еще какого-то животного, а также изо-

бражение лодки с сидящими в ней людьми. К сожалению,

росписи этого навеса сегодня уничтожены.

Невдалеке от этого места в устье небольшого живо-

писного ущелья находится еще один навес, под гранитным

куполом которого сохранилась замечательная наскальная

композиция, созданная древним анималистом. Живопис-

ная картина представляет, по-видимому, сцену охоты. Здесь

на вертикальной поверхности камня красной охрой нане-

сены контурные фигуры двух лошадей, оленя, двух каба-

нов, антропоморфных персонажей и несколько менее от-

четливых изображений. Примечательно, что все животные

показаны в движении справа налево. В правой части компо-

зиции, у края гранитной поверхности, нарисованы две ан-

тропоморфные фигуры. Они разной величины, выполне-

ны в разной манере и отличаются цветом охры: меньшая

из них сделана коричневой краской и, по всей вероятности,

появилась позже других рисунков. Слева от антропоморф-

ных персонажей показаны регистром изображения лоша-

ди и двух кабанов. Линию спины верхнего животного пере-

секает вертикальная черта, сделанная краской того же ко-

ричневого оттенка и, должно быть, изображающая корот-

кое копье с заостренным концом. Следы позднего допол-

нения картины имеются и в левой части композиции: три

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

5. Наскальная живопись Восточного Казахстана