84
мифологическим представлениям, горы наделялись особым
смыслом, так как на их вершинах обитали боги. Туда, в верх-
ний мир, уходили души предков. Местонахождение кургана
в горах, на берегу горной реки, связующей верхний и ниж-
ний миры, глубоко символично. Долина и само погребальное
сооружение-курган исполняли роль храма. Территория доли-
ны была священной и для кочевников более поздних времен.
Могильник Берел состоит из более 70 погребально-
поминальных сооружений различной величины. Основу его
составляет несколько параллельных цепочек курганов. Самый
большой курган № 1, содержавший останки 17 лошадей, сто-
ит несколько изолированно. Вторым по величине и наиболее
характерным для времен номадов является курган № 11.
В нем были погребены царствующие персоны – мужчина и
женщина. Их уложили в колоду, вырубленную из ствола много-
вековой лиственницы и установленную внутри сруба. За стен-
кой его располагалось захоронение 13 коней. Колода была за-
крыта крышкой, выдолбленной также из лиственницы.
№ 11 қорғаннан табылған ат әбзелдерінің бөлшектері. Біздің заманымызға дейінгі IV–III ғасырлар
Детали конского снаряжения из кургана № 11. IV–III века до нашей эры
маусым-шілде айларына тұстас келеді. Палеоботаниктердің ал-
дын ала жасаған қорытындылары бойынша жерлеу осы уақыт
аралығында жүзеге асырылған.
Аттар жүгендеулі, ауыздықтаулы, ерттеулі, кейбірінің
басына ағаштан жасалған тауешкінің мүйізімен безендірілген
маска кигізілген. Ат әбзелінің бөлшектері ағаштан әзірленген,
оймыш өрнектермен безендірілген және алтын жұқалтырмен,
қалайымен жабылған. Ат ер-тұрманында мысық тұқымдас
жыртқыштардың, тауешкі мен арқардың, бұланның, жыртқыш
құстар мен қиялдағы грифондардың бейнелері салынған.
Ертедегі көшпелілердің өнерінде бірнеше жануардың
біріктірілген қияли бейнесін пайдалану кеңінен тараған.
Ағаштан ойып жасалған жануарлар бейнесімен қатар,
көшпенділер үшін үйреншікті материал – киізден, сондай-
ақ жүннен иірілген жіппен тігіп әзірленген тамаша өнер ту-
ындылары кездеседі. Аппликацияларының көбі анималистік
сипатта, өсімдік және зооморфтық сарында болып табыла-
ды. Мүйізді бетперде киген қанатты аттың жүннен иірілген
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
6. Берел қорымы
I...,74,75,76,77,78,79,80,81,82,83 85,86,87,88,89,90,91,92,93,94,...586