Стр. 89 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

89
№34 қорғаннан шыққан биік жіңішке мойынды, шар
тәрізді, кескін-тұрқы аздап симметриялы ыдыстар ерекше
қызығушылық тудырады. Олар өрнектермен безендірілген.
Жекелеген элементтері далалық Еуразиядағы көшпенді
халықтарда кеңінен тараған«сарматтық таңбаны» еске
түсіреді.
№9 қорғаннан да құнды материалдар алынды. Олардың
ішінде түтін немесе бу шығаруға арналған екі түтігі бар
дәстүрлік қола «күлсалғыш», бірінші рет Берелден табылған
ағаш баспалдақ және осында бірінші рет тіркелген дерек – сақ
ақсүйектері қатарына жерленген әйелдің түтікше сүйегінен
жілік майын алу әрекеті туралы материалдар да бар.
Сөйтіп, Берел зираттар кешенінде ерте заманғы
көшпенділер дәуіріндегі қорғандары көлеміне және бірге
жерленген керек-жарақтарының мөлшеріне қарай әр
түрлі болып келеді, олар қоғамның әлеуметтік құрылымын
көрсетеді. Қорғандардың бір тізбекте орналасуы, сірә, қайтыс
болғандардың туыстық қатынастарына қарай бөлінгеніне
байланысты болса керек. Жер үстіндегі және зираттың ішіндегі
құрылыстардың құрылымдық ерекшеліктері мен жерлеу салт-
жорасының элементтері ерте замандағы көшпенділердің
қорғандарын Алтайдың пазырлық мәдениетінің кейінгі
кезеңіне жатқызуға мүмкіндік береді.
ся у многих народов, однако берелские образцы отличают-
ся целым рядом элементов, характерных лишь древнеалтай-
ской традиции.
Курган № 36 интересен тем, что здесь в одной сте-
не была замурована лошадь в парадном убранстве, состоя-
щем из 66 предметов, изготовленных из рога марала и пред-
ставляющих собой выдающиеся произведения косторез-
ного искусства ранних кочевников Великого пояса степей.
Основной образ их – грифон. Все роговые изделия покры-
ты ярко-красной киноварью, оловянными пластинами и зо-
лотой фольгой. Эта цветовая гамма символизировала боже-
ственную сущность хозяина коня.
Интерес представляют сосуды с высоким узким гор-
лом, шаровидным и слегка асимметричным туловом из кур-
гана № 34. Они орнаментированы. Отдельные элементы зна-
ков напоминают известные «сарматские тамги», широко рас-
пространенные у кочевых народов степной Евразии.
Яркие материалы получены в кургане № 9. В их числе
ритуальная бронзовая «курильница» с двумя трубочками для
выпускания дыма или пара, впервые обнаруженная в Бере-
ле деревянная лестница и единственный зафиксированный
здесь факт извлечения костного мозга из трубчатых костей
у женщины, погребенной рядом с сакской знатью.
№ 36 қорған. Қабір кешенінің графикалық
жаңғыртпасы
Вариант графической реконструкции внутримогильного
комплекса кургана № 36
№ 36 қорған.
Ат әбзелдерінің графикалық жаңғыртпасы
Вариант графической реконструкии
убранства коня из кургана № 36
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
6. Некрополь Берел