Стр. 219 - ТОМ2

219

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

1. Рудный Алтай

72 Город Алматы

лматы қаласы 70 жылдан аса – 1927 ж. 3 сәуірі-

нен 1997 ж. 10 желтоқсанына дейін Қазақстан-

ның ресми астанасы болып келді. Бүгінде

өзінің біріншілігін Астанаға – Республиканың

жаңа елордасына беріп, Алматы 1998 ж.

Қазақстанның айрықша ғылыми, мәдени, та-

рихи, қаржы және өндіріс орталығы, оның «оңтүстік астана-

сына» айналды. Алматы бұрынғыша Қазақстанның ірі қаласы

болып қалды, мұнда 2008 ж. 1 шілдедегі ресми мәліметтер

бойынша 1 343,5 мың адам тұрады. Қазіргі Алматының тари-

хы 150 жылдан артық, бірақ Қазақстанның басқа да көптеген

қалалары сияқты ақ бас Іле Алатауының етегінде созылып

жатқан бұл қаланың көпғасырлық өзіндік тарихы бар.

Алматы тарихи қабаттары алуан түрлі қала. Алма-

тының жасын айтқанда қола және ерте темір дәуірінде

адамдар мекендей бастаған уақыттан емес, ғылымда қала

белгілерін мойындауға сәйкес бұл жерде елдімекендердің

пайда болған уақытынан есептеледі.

Жетісудағы кенттену алдындағы дәуір тұрғындары

қолөнермен, жер өңдеумен және мал шаруашылығымен

айналысқан ортағасыр дәуірімен, көптеген елдімекендердің

пайда болуымен байланысты. Осының бәрі IX–XII ғғ.

кенттенудің негізі болды: Қарахан мемлекеті дәуірінде

қалалардың өсуі, олардың жерлерінің, қолөнер мен

сауданың гүлденуі, оның ішінде халықаралық сауда – Ұлы

Жібек жолы бағытындағы сауданың өсуі. Халықаралық сауда

қала өмірінің дамуына, экономика, ақша айналымы, жақсы

тауарлар, мәдениет пен діннің таралуына түрткі болды.

Жазба деректер Жетісуда бірнеше ірі қалалардың

болғанын баяндайды, олар – Талхир, Екі-Өгіз, Лабана,

Қаялық, Ілебалық. Соның ішінде қазіргі қаланың орны

болған Алматы да бар.

ород Алматы (Алма-Ата) являлся официальной

столицей Казахстана более 70 лет – с 3 апреля

1927 г. до 10 декабря 1997 г. Сегодня, отдав

первенство в этом Астане – молодой столи-

це республики, город Алматы с 1998 г. облада-

ет особым статусом научного, культурного,

исторического, финансового и производственного центра

Казахстана, его «южной столицей». Алматы по-прежнему

остается самым крупным городом Казахстана, в котором

по официальным данным на 1 июля 2008 г. проживало

1 343,5 тыс. человек. История современного Алматы нас-

чи-тывает немногим более 150 лет, но, как и многие другие

города Казахстана, город-красавец, раскинувшийся у подно-

жия белоснежных вершин Заилийского Алатау, имеет свою

многовековую предысторию.

Алматы многолик и исторически многослоен. Говоря

о возрасте Алматы, следует подчеркнуть, что имеется в виду

не время обживания человеком района Алматы в эпоху брон-

зы и раннего железа, а время образования здесь населенно-

го пункта, соответствующего принятым в науке признакам

города.

Предурбанизационный период Жетысу (Семиречье)

связывается с эпохой средневековья, временем возникно-

вения многочисленных поселений, жители которых зани-

мались ремеслом, земледелием и скотоводством. Все это

создало базу для расцвета урбанизации в IX–XII вв., в эпоху

Караханидского государства, которая характеризуется коли-

чественным ростом городов, расширением их территории,

развитием ремесла и торговли, в том числе и международной

– по маршрутам Великого Шелкового пути. Международная

торговля стимулировала развитие городской жизни, эконо-

мики, денежного обращения, коммуникаций, по которым

Г

А

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы

53. Қалмаққырған тарихи орыны

72. Алматы қалас