Стр. 46 - ТОМ2

46 Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
56. Қаялық қалашығы
Кесенеден табылған әшекейлер. ХІІ–ХІІІ ғасырлары
Золотые украшения из погребения в мавзолее. XII–XIII века
болған, қабырғалары тікбұрышты өңделмеген кірпіштен
қаланған. Олардың ішкі жағы сыланған, ал сылақтың арасына
түтін мен ыстық ауа айналып тұратын, ошақпен жалғанған ка-
налдар (кандар) жүгізілген. Яғни суық кездерде мешіт от жағып
жылытылған.
Мешітке кіретін есік шығыс қабырғада, ал қарама-
қарсы батыс қабырғаның ортасында қасиетті Мекке қаласы
бағытын көрсететін, күйдірілген кірпіштен қуыс түрінде
қаланған михраб болған. Бұл намаз оқитындар жүздерін
қарататын мешіттің ең киелі жері. XII ғ. аяғы – XIII ғ. салы-
нып, қызмет еткен мешіттің мөлшері оның адам көп жинала-
тын, қаладағы, мүмкін барлық қарлұқ жабғу мемлекетіндегі
басты мешіт екендігін дәлелдейді.
Зерттеулер барысында анықталғанындай, қаланың
солтүстік-шығыс қақпасында XII ғ. – XIII ғ. бірінші жартысын-
очагами, по которым циркулировали дым и горячий воздух.
Так что в холодное время мечеть отапливалась.
Вход в мечеть находится в восточной стене, а напро-
тив, в середине западной стены, был сооружен из жженого
кирпича михраб в виде ниши, указывающей направление на
священный город Мекку. Это наиболее сакральная часть ме-
чети, в сторону которой обращаются молящиеся. Размеры
мечети, построенной и существовавшей в конце XII–XIII вв.,
свидетельствуют о том, что она была соборной, т. е. главной
в городе и, видимо, во всем государстве карлукских джабгу.
Как установили исследования, у северо-восточных
ворот города находился комплекс мавзолеев, выстроен-
ных в XII – первой половине XIII в. Сохранность их пло-
хая, они были разрушены, видимо, преднамеренно, а за-
тем время завершило их окончательное превращение в ру-