Стр. 505 - ТОМ2

505
ңыздарға қарағанда XII ғ. Қазақстанның
оңтүстігінде өмір сүрген белгілі діни ой-
шыл Арыстан баб 33 діннің негізін білген, ал
мұсылмандықты қабылдағанға дейін хри-
стиан болған екен. Арыстан баб Мұхаммед
пайғамбардан Ахмет Яссауидің дүниеге
келетінін есіткен және оған құрманы аманат ретінде
жеткізуге тиіс болды. Арыстан баб аманатты жеткізіп, жеті
жасар балаға ұстаз болады. Ахмет Яссауи он алты жасқа
толғанда, Арыстан баб қайтыс болады. Оны Ахмет Яссауидің
өзі Отырар іргесіне жерлейді. Мұхаммед ілімін жалғастырушы
ретінде құрметтеліп оған сол кездің өзінде-ақ кесене
тұрғызылады. Осы күнге дейін сақталған ол Қоғам ауылы-
нан батысқа қарай, Шәуілдір-Түркістан тас жолының бо­
йында, ежелгі Отырар қаласының орталық үйіндісінен 4 км
қашықтықта орналасқан. Ежелгі түрік шайқы деп саналатын
Арыстан бабтың қабірі қазір де Орта Азия мен Қазақстан
мұсылмандарының зиярат ететін орны болып табылады.
Арыстан баб есімі Қожа Ахметтің рухани арнаула-
ры – хикметтерінде бірнеше рет аталады. Осыған қарағанда
ол Қожа Ахметке ислам мен сопылық негіздерін үйреткен.
Хикметтерде екіжүзділік, өтірік, пайдакүнемділік мінеліп,
барға қанағат тұтуға шақыратын, тақуалық өмір салты мен
адамгершілігі бар діни тұлға қалыптастыру уағыздалатын Арыс-
тан бабтың пікірлері келтіріледі. Қожа Ахмет хикметтерінде
«Арыстан Бабам сөздерін есітіңіз, теберік», – делінеді.
Арыстан баб Қожа Ахмет Яссауидің ұстазы, тәлімгері
болған, сондықтан дәстүр бойынша зиярат етушілер алдымен
Арыстан баб қабіріне, одан кейін Қожа Ахмет Яссауидің зира-
тына барулары керек. «Тарих-и Джадидайи Ташканд» авторы
Мұхаммед Салихтың айтуы бойынша «Әзірет Арслан бабтың
қасиетті моласы – Дешті Қыпшақтағы барлық түркілердің
зиярат ететін жері. Әсіресе, бұл аймақтың саудагерлері осы
А егенды гласят, что живший в XII в. на юге Ка-
захстана известный религиозный мыслитель
Арыстанбаб знал основы 33-х религий, а до
принятия ислама исповедовал христианство.
От пророка Мухаммеда Арыстанбаб получил
в дар хурму (финик) и предсказание, что ро-
дится Ахмед Ясави, которому и надо передать этот финик.
Исполнив это поручение, Арыстанбаб стал наставником се-
милетнего мальчика. Когда тому исполнилось 16 лет, Ары-
станбаб умер и был похоронен в предместье Отрара лично
Ахмедом Ясави. В память о великом последователе учения
Мухаммеда тогда же был поставлен мавзолей-мечеть Ары-
станбаба. Сохранившись до наших дней, он находится к за-
паду от села Когам, рядом с трассой Шаульдер – Туркестан,
в 4 км от развалин древнего города Отрар. Гробница Ары-
станбаба, который считается древнейшим тюркским шейхом,
Л
Арыстан баб кесене-мешіті. 1909 жыл. Бас қасбеті
Мавзолей-мечеть Арыстанбаб. 1909 год. Главный фасад
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 95. Мавзолей-мечеть Ар станб б
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
53. Қалмаққырған тарихи орыны95. Арыстан б б кесене-мешіті