Стр. 497 - ТОМ2

497
өзі түс беретін және түрлі-түсті шыныдан істелген моншақ,
салпыншақ секілді әйел әшекейлері Ұлы Жібек жолының
аяғы жеткен барлық орталықтарда жасалып, осында кел-
ген. Мысалы, кәріптас-сукцинит Балтық жағалауларынан
келген, маржан, қызыл ұлутас Үнді мұхитында және Қызыл
теңізде мекендейді, хрусталь, лазурит, ақық, күлгінтас
(аметист) және лала Парсы мен Үндістанда шығарылады,
шыны-пасталық моншақтарды Жерорта теңіздік шеберлер
өндірді. Соның өзінде, бұл алуан түрлілік Оңтүстік Қазақстан
аумағына қандай жолдармен келіп жетті деген сұрақ – біздің
ел тарихының тағы бір тартымды беті.
Мәйітті жер үстілік сағанаға уақытша қою дәстүрі
Оңтүстік Қазақстанда VIII ғ. екінші жартысында, яғни
отырықшы қалалар мен қоныстарды арабтардың жаулап
алуымен байланысты тоқтала бастады. Сағанадан шыққан
табылымдардың негізгі кешені дәл осы уақытпен белгіленеді.
Талас пен Шу өзендерінің бойларында бұлт салт-жора біраз
ұзақ – IX–X ғғ. дейін өмір сүріп келді. Көне жергілікті жерлеу
салт-дәстүрлері исламдық нормаларға сай келмеді және оны
таратушылар мен жақтаушылардың көзқарасына бұл мүлде
қайшы болды. Сол себепті арабтар Орта Азия қалаларындағы
бұрынғы тәңірлік ғибадатханаларды қиратумен қатар,
жергілікті халықтың ата-бабаларының қасиетті діни сенімі
ретіндегі көне сағаналы зираттар кешенін де талқандады.
характеризующих широкие международные связи местного
населения. Многоцветные женские украшения в виде бус, под-
вески из полудрагоценных самоцветов и цветного стекла про-
исходят из самых разных центров, куда дотягивались нити Ве-
ликогоШелкового пути. Например, янтарь-сукцинит поступал
с берегов Балтики, кораллы, ракушки каури доставлялись с по-
бережья Индийского океана и Красного моря, хрусталь, лазу-
рит, сердолики, аметисты и лалы обрабатывали в Персии и Ин-
дии, стеклопастовые бусы производили в средиземноморских
мастерских. И то, какими путями попадало это разнообразие
на территориюЮжного Казахстана, – еще одна увлекательная
страница истории нашей страны.
Традиция временного выставления покойников в на-
земных склепах в Южном Казахстане стала угасать во второй
половине VIII в. с завоеванием арабами оседлых городов и по-
селений. Именно этим временем датируются основные ком-
плексы находок из склепов. На берегах Таласа и Чу эти обы-
чаи практиковались несколько дольше – до IX–X вв. Древние
местные погребальные традиции не соответствовали нормам
ислама и были особо противны его проповедникам и неофи-
там. Поэтому наряду с разрушением древних языческих храмов
в городах Средней Азии, арабы, видимо, разрушали и древние
некрополи со склепами, справедливо рассматривая их как свя-
тилища культа предков местного населения.
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 93. Могильник Бориж р