Стр. 605 - ТОМ2

605
из мелких каннелированных кусочков дерева и огоражива-
ющая большой проем между усыпальницей и поминальной
комнатой.
Здание баба-атинского медресе – высшего учебного
мусульманского заведения – было воздвигнуто в конце ХІХ в.
Оно одноэтажное и представляет собой интересный обра-
зец позднего культового зодчества юга Казахстана, в котором
традиционные мотивы сочетаются с элементами русской ар-
хитектуры конца ХІХ в. К сожалению, эти сооружения Баба-
аты дошли до нас с большими утратами. В тридцатые годы, по
воспоминаниям старожилов, для строительства Сузакского
райкома использован кирпич не только с мечети-мавзолея
Бабы-ата, но была разобрана большая часть мавзолея ХVІ–
ХVІІ вв. и ряд помещений медресе. Всего было вывезено бо-
лее сорока повозок обожженого кирпича. Когда же рабочие
приступили к разборке верхней части портала мечети-мав-
золея Баба-ата, местные жители обратились с ходатайством
к властям, что и помогло остановить дальнейшее разрушение
памятников. Больше всего пострадал мавзолей ХVІ–ХVІІ вв.,
от которого сохранился лишь остов одной стены здания. В
дальнейшем медресе и мечеть использовались местным кол-
хозом как складские помещения, и во второй половине ХХ в.
11 помещений медресе были разобраны на хозяйственные
нужды. Только с обретением Казахстаном независимости в
наши дни началось восстановление первоначального вида
памятников и возвращение культовых функций комплекса;
на пожертвования верующих проводятся реставрационные
работы на медресе, ведется благоустройство территории для
превращения комплекса Баба-ата в центр паломничества и
туризма.
зияратхана арасындағы үлкен ойықты бөліп тұрған, өнделген
ұсақ ағаш қиындыларынан құрастырылған ағаш тор – пан-
джара тартымды.
Мұсылмандық жоғары оқу орны болып табылатын Ба-
ба ата медресесінің ғимараты XIX ғ. соңында тұрғызылған.
Құрылыс бір қабатты және онда дәстүрлі сәулеткерлік XIX ғ.
соңындағы орыс архитектурасының элементтерімен үн-
дескен Қазақстанның оңтүстігіндегі кейінгі діни сәулетшілік
өнерінің қызықты үлгісі болып табылады. Өкінішке орай,
Баба атаның бұл құрылыстары бізге үлкен өзгерістермен
жетті. Көнекөздердің айтуынша, отызыншы жылдары Созақ
аудандық комитеті құрылысына кірпіш алу үшін Баба ата
кесене-мешітімен қатар XVI–XVII ғғ. кесененің басым бөлігі
және медресенің бірқатар бөлмелері бұзылып алынды. Ша-
мамен қырықтан астам арба күйдірілген кірпіш әкетілген.
Жұмысшылар Баба ата кесене-мешіті порталының жоғарғы
бөлігін бұза бастағанда жергілікті тұрғындар билік орында-
рына шағымданып, ескерткіштердің одан әрі қиратылуын
тоқтатты. Бәрінен бұрын XVI–XVII ғғ. кесенесі зардап шекті,
одан тек бір қабырғасының қаңқасы ғана қалды. Кейіннен
медресе мен мешіт жергілікті ұжымшардың қоймасы ретінде
пайдаланылды. ХХ ғ. екінші жартысында медресенің 11
бөлмесі шаруашылық қажеттіліктер үшін бұзылыпты.
Қазақстан өз тәуелсіздігіне ие болғаннан кейін ғана
ескерткішті алғашқы қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді
және оларды байырғы діни мақсатта пайдалану қолға алын-
ды, құдайға сенетін адамдардың қаражатына медреседе
реставрациялық жұмыстар, Баба ата кешенін туризм мен
зиярат орталығына айналдыру үшін ескерткіштер аймағын
абаттандыру жұмыстары жүргізілуде.
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 102. Комплекс Баба-ата