Стр. 631 - ТОМ2

631
жения)», позволяют предполагать что данное сооружение
является частью не дошедшего до наших дней крупного
здания.
Наиболее крупным по размерам мемориальным со-
оружением Сузака является мавзолей Казанши-ата. По пре-
данию, погребенный был мастером по отливке котлов-каза-
нов и особо почитался местными ремесленниками. Мавзолей
сложен из сырца и обмазан глиной. Как и предыдущий па-
мятник, он имеет удлиненный купол, установленный на
четверик со сторонами, равными 6,4 × 6,35 м. Общая высота
сооружения – 8,4 м. Вход с южной стороны. В средней ча-
сти купола имеются круглые световые отверстия и три ряда
жердочек, натыканных в шахматном порядке.
Мавзолей Аже-Сапа-ата находится в юго-восточной
части села. По преданиям, в нем погребен человек, совер-
шивший пеший хадж – паломничество в Мекку. Отсюда и
уважительная приставка к имени «Аже» – «әжі», производное
от «қажы». Мавзолей также возведен из сырцового кирпича
на бутовом фундаменте, обмазанном снаружи глиной. Его
отличительной особенностью от других мавзолеев Сузака
является наличие невысокого восьмигранного основания,
на которое поставлен конусообразный купол. С внешней
стороны в кладку купола вставлены деревянные бруски, опо-
ясывающие купол в три ряда.
Сузакские мавзолеи пользуются широкой известно-
стью как объекты паломничества. Наиболее почитаемым
из них является мавзолей Кара-Бура. Этот памятник XIX в.
установлен, согласно местному преданию, над могилой со-
временника и близкого сподвижника Ходжи Ахмеда Ясави.
Сооружение выстроено из сырцового кирпича на бутовом
фундаменте, с глиняной обмазкой стен. Кубовидный объем
сооружения переходит в купол яйцевидной формы. В верх-
ней части купола – четыре круглых световых отверстия. По
местным представлениям, к разряду священных относится
и растущий рядом с могилой тополь. Вокруг мавзолея об-
разовался большой некрополь, а в недавнее время построен
современный мемориал и комплекс зданий для ритуального
обслуживания паломников.
жәдігердің өзі бізге толық жетпеген аса ірі құрылыстың бір
ғана бөлігі емес пе екен деп болжам айтуға негіз береді.
Көлемі жағынан Созақтың мемориалдық құрылыс-
тарының ішінде Қазаншы ата кесенесі ерекшеленеді. Аңыз
бойынша, мұнда жерленген адам қазан құюшы ретінде
жергілікті қолөнершілер арасында ерекше құрметке ие
болған адам екен. Кесене шикі кірпіштен қаланып, лаймен
сыланған. Алдыңғы ескерткіш сияқты, мұның да қабырғалары
6,4 × 6,35 м төрт қырлы пішін үстіне ұзын күмбез орнатылған.
Ғимараттың жалпы биіктігі – 8,4 м. Кірер есігі оңтүстік
жағында орналасқан. Күмбездің орта бөлігінде жарық түсетін
дөңгелек саңылау және шахматтық қатармен шаншылған үш
қатар сырғауыл бар.
Әжі Сапа ата кесенесі ауылдың оңтүстік-шығыс
бөлігінде орналасқан. Аңыз бойынша, мұнда жерленген
адам Меккеге қажылық сапармен жаяу барып келген кісі
екен. Сол себепті оның есімінің алдына «қажы» сөзінен
шыққан «әжі» деген құрметті атау қосылып айтылған.
Алдыңғы ескерткіштер тәрізді кесене тастан қаланған
іргетастың үстіне шикі кірпіштен тұрғызылып, сырты
лаймен сыланған. Оның Созақтың басқа кесенелерінен
ерекшелігі – конус тәрізді күмбезді биік емес сегіз қырлы
пішін үстіне тұрғызылғандығында. Сырт жақтан күмбезді
шеңберлеп үш қатар ағаш кесінділер орналастырылған.
Созақ кесенелері тәу етіп баратын нысандар ретінде
кеңінен танымал. Ерекше аталатын кесене Қарабура бо-
лып табылады. XIX ғ. бой көтерген бұл ескерткіш жергілікті
аңызға сәйкес, Қожа Ахмет Яссауидің замандасы және жақын
серігінің бейіті үстіне тұрғызылған. Құрылыс тас іргетастың
үстіне шикі кірпіштен қаланып, қабырғасы лаймен сыланған.
Куб тәрізді болып келген құрылыс біртіндеп жұмыртқа
түріндегі күмбезге ұласады. Күмбездің жоғарғы бөлігінде
жарық түсетін төрт дөңгелек саңылау бар. Жергілікті
адамдардың айтуынша, моланың қасында өсіп тұрған те-
рек те қасиетті болып саналады. Кесененің айналасы үлкен
мазаратқа айналған, ал жақын уақытта тәу етіп баратындарға
қызмет көрсетуге арналған қазіргі заманғы мемориал мен
ғимараттар кешені салынған.
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 104. Памятники Сузака