Стр. 636 - ТОМ2

636
Өзен алқабы мен Ақсүмбе асуына апаратын жолдың мұнарадан түсірілген көрінісі
Вид с башни на долину реки и дорогу к перевалу Аксумбе
время высота сооружения составляет около 10 м. Диаметр у
основания 12 м. В северо-восточной части сохранился вход-
ной арочный проем. Внутри башни наверх ведут винтовые
лестницы.
Местные легенды связывают появление башни с пери-
одом джунгарского нашествия. Однако она под именем Ак-
Сума упоминается еще в источниках XIV в. Башня и местность
упоминаются в описании похода Тимура против Тохтамыша
в 1389–1390 гг. в «Книге побед» Низам ад-дина Шами и Ша-
раф ад-дина Али Йезди. Последний в рассказе о выступлении
войск Тимура против Камар ад-Дина свидетельствовал, что в
1376 г. были отправлены люди для захвата Адиль-шаха. «До-
стигнув Отрара, – читаем мы, – они вывели из города отряд
и занялись поисками Адиль-шаха в тех горах. Схватив его в
кездегі құрылыстың сақталып қалған бойы шамамен 10 м.
Табанының диаметрі 12 м. Солтүстік-шығыс бөлігінде төбесі
кірпіштен өрілген ойық есік орны сақталған. Мұнараның
ішіндегі айналма текпішек құрылыстың үстіңгі бөлігіне апа-
рады.
Жергілікті аңыздар мұнараның пайда болуын жоңғар
шапқыншылығы дәуірімен байланыстырады. Алайда ол Ақ
Сүме деген атпен одан бұрынғы XIV ғ. дереккөздерінде атала-
ды. Мұнара мен бұл жер Низам ад-Дин Шами мен Шараф ад-
Дин Әли Йездидің «Жеңістер кітабы» атты шығармаларында
1389–1390 жж. Тоқтамысқа қарсы Темір жорығын сипатта­
уында кездеседі. Соңғы жазбагердің Темір әскерінің Қамар
ад-Динге қарсы әрекеті туралы әңгімесінде 1376 ж. Әділшахты
ұстауға адамдар жіберілгендігі айтылады. «Отырарға жеткен
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
05. Ақсүмбе (Ақбикеш) мұнарасы