Стр. 645 - ТОМ2

645
ге жетеді. Онда 15 мұнараның қалдығы сақталған. Бұл
мұнаралар әр бұрышқа үштен орналастырылған, аймақты
үстінен қоршап тұрған ішкі алаңның биіктігі – төрт-бес метр.
Үйінді дуалдың сыртқы беткейі өте тік, кей жері тік жартасты,
ішкі жағы – еңістеу.
Бұл алаңға үш жағынан да (шығысынан басқа) шама-
сы, шахристан қалдығы болған болу керек, дәл солай жан-
жағынан үйінді дуалдармен қоршалған едәуір көлемді рабат
үйіндісі жалғасып жатыр. Рабаттың ауқымы солтүстіктан
оңтүстікке созылған бесбұрышты алаң.
Қалашық айналасындағы бұта-тоғайлардың орта-
сында пішіні әртүрлі төбелерден көптеген құрылыс іздері
кездеседі. Сунақ ата кесене-мешітінен де тек күйдірілген
кірпіш пен саз балшық қалдығы ғана қалған.
Бүгінде алаң аумағының едәуір бөлігі шаруашылық
және құрылыс жұмыстары барысында қираған. Орталық
үйінді (шахристанның) XVII ғ. бастап қорымға айналған,
шығыс жағында қазіргі зираттар орналасқан. Жол төселіп,
көлік тұрақтары салынған және шаруашылық құрылыстары
мен тұрғын үйлер тұрғызылған.
А. Ю. Якубовскийден бері Сығанақ орнына көптеген
археолог ғалымдар келіп кеткенімен қандай да бір жо-
спарлы зерттеулер жүргізілген жоқ. Тек 2003 ж. «Мәдени
мұра» бағдарламасы аясында қалаға Халықаралық қазақ-
түрік университетінінің Сығанақ археологиялық экспеди-
циясы (жетекшісі С. Жолдасбаев, Түркістан қаласы) жүйелі
зерттеу жүргізуде. Кейінгі ортағасырлық бірнеше діни-
мемориалдық құрылыстардың қираған үйіндісі аршы-
лып, қала қамалына стратиграфиялық қазынды жүргізілді,
ескерткішті қорғау шаралары жасалды. Алынған мәліметтер
қаланың ең жақсы өркендеген кезі ерте ортағасыр
мен X–XII ғғ. сәйкес келетінін айтады. Одан кейін қала
өмірі баяулайды, тек XIV–XVI ғғ. ғана, яғни моңғол
шапқыншылығынан кейін, Алтын Орда құлап, Ақ Орда
астанасы болған кезде Сығанақ қайта көтеріледі.
Со времени А. Ю. Якубовского развалины Сыгнака
неоднократно посещались сотрудниками различных ар-
хеологических экспедиций, но каких-либо планомерных
исследований здесь не велось. Лишь с 2003 г. в рамках реги-
ональной программы «Культурное наследие» на городище
ведет систематические исследования Сыгнакская археоло-
гическая экспедиция Международного казахско-турецкого
университета (руководитель С. Жолдасбаев, город Турке-
стан). Расчищены руины нескольких культово-мемориаль-
ных построек позднего средневековья, осуществлен страти-
графический раскоп на цитадели городища, предприняты
охранные мероприятия. Полученные материалы говорят
о том, что наибольший расцвет жизни города приходится
на эпоху раннего средневековья и на период X–XII вв. За-
тем интенсивность городской жизни падает и поднимается
вновь лишь в XIV–XVI вв., т. е. после монгольского наше-
ствия, когда с распадом Золотой Орды Сыгнак становится
столицей Ак-Орды.
Сығанақ қираған орнындағы сексеуіл қопасы
Заросли сакаула на развалинах Сыгнака
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 106. Городище Сыгн к