Стр. 710 - ТОМ2

710
салуға ниет білдіреді, I Александр адамдары жарты жылдың
ішінде ханмен тығыз араласуға мүмкіндік алды, Петербургқа
келгеннен кейін өздерінің мақала, баяндама және жаз-
баларында алған әсерлерін жазды. Сол саяхаттың кейбір
эпизодтары акварель бояуымен салынған П. Л. Яковлев
өкілдігіндегі хатшының суреттерінде бейнеленген. Оның
біріншісінде бір қырынан салынған Арынғазы ханның
портреті. Үстінде қызыл сырт киім, басында дәстүрлі қызыл
бөрік ақ сәлдемен көмкерілген. Суреттің төменгі жағында:
«Арынғазы Әбілғазиев – Кіші қырғыз-қазақ ордасының
сұлтаны. Арынғазы сұлтан – қырғыздардың өздері сайлаған
ханы. Қырғыздар оған толығымен бағынады, ол олардың
нағыз ханы: соттайды, киіндіреді; керек болса баста-
рын кеседі, қашан, кімге үйленгісі келсе, соған үйленеді...
Қырғыздар оны сыйлайды, оның себебі бар: оған дейін
қазақ даласы қарақшыларға толы болатын, енді олардың
бірі жоқ» деп жазылған.
Бірақ Арынғазының үшжүз қазақтарының арасындағы
атақ-даңқы Ресей өкіметіне ұнамады. 1821 ж. Петербургқа
шақырып, орыс елшілігі өкілдерін Бұхараға ойдағыдай
в статьях, докладах и заметках свои впечатления. Некоторые
эпизоды путешествия описаны секретарем миссии П. Л.
Яковлевым, проиллюстрировавшим их своими акварельны-
ми рисунками.
Первый из них представляет собой портрет хана Арын-
газы, изображенного в профиль. Он одет в красный кафтан, на
голове его традиционная краснаяшапка, обвитая белой чалмой.
Под рисунком имеется пространная подпись: «Гарунгазы Абул-
газизов – Меньшой киргиз-кайсацкой орды султан. Гарунгазы-
султан – избранный ханом самими киргизами. Киргизы ему
совершенно повинуются, и он у них настоящий хан: судит и
рядит; собирает лошадей, коров; рубит головы и женится, когда
ему угодно и на ком ему угодно... Киргизы уважают его и не без
причины: до него не было проезда в степи от разбойников, о
которых там теперь нет и слуху».
Однако широкая популярность Арынгазы среди ка-
захского населения всех трех жузов вызвала у российских
чиновников серьезные опасения в его политической благо-
на-дежности и сохранении лояльности к императорскому
престолу. Поэтому в 1821 г. он вызван был в Петербург, на-
Кіші жүздің Арал маңы қазақтарының
билеушісі Сайид-Арын-Ғази хан (1815–1821).
П. Л. Яковлевтің суреті. 1820 жыл
Правитель приаральских казахов Младшего жуза
Сайид-Арын-Гази-хан (1815–1821). Рисунок П. Л. Яковлева. 1820 год
Арал маңындағы бір топ қазақ руларының
билеушісі сұлтан Серғазыұлы Жақаш.
П. Л. Яковлевтің суреті. 1820 жыл
Правитель группы родов приаральских казахов султан
Жакаш Ширгазыулы. Рисунок П. Л. Яковлева. 1820 год
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
12. Жанкент қалашығы