Стр. 73 - ТОМ3

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
121. Стоянка каменного века Ешкитау
Е ападно-Казахстанска я область, располаг а ясь
на стыке Европы и Азии, имеет богатое исто-
рическое прошлое. Древние люди оставили
здесь следы своего пребывания в виде архео­
логических памятников – стоянок, курганов,
городищ, мавзолеев. Самые ранние находки относятся к па-
леолиту – древнекаменному веку. В 2002 г. открыт самый
значимый и мног ообещающий в нау чном плане па леоли-
тический памятник области – стоянка-мастерская Ешкитау.
С т о я н к а - м а с т е р с к а я р а с по ложе н а н а в о с т о ч ном
склоне горы Ешкитау. Это вторая по высоте возвышенность
Западно-Казахстанской области – 254 м над уровнем моря.
Археолог ические исс ледования на этом памятнике
позволили обнаружить более двух тысяч артефактов, среди
которых преобладают нуклеусы – каменный материал для из-
готовления орудий, и отходы их производства; орудия также
достаточно представительны: выпуклое скребло со скошен-
ным лезвием, выпуклое скребло типа полукина, бифас и др.
На с тоянке-мас терской Ешкитау происходила добы-
ча и первичное раска лывание же лваков кварцитовидног о
пес чаника, за лег ающих на гл убине 1–1,5 м в с лое квар -
цевог о песка. Мес тами они выход ят на поверхнос ть. Сы-
рье разног о качества, поэтому на месте происходило ег о
опр о б ование, первично е рас ка лывание, изг о тов ление за-
готовок-ну клеусов. Этим объясняется ог ромное количество
производственных отходов на месте стоянки.
О те хнике р ас ка лыва ни я можно с у дить по с р а в -
ни т е л ь но не мно г оч ис ле нным н у к ле ус а м , з а г о то в к а м и
обломкам н у к ле усов. Здесь пр еобла дае т лева л л уазска я и
призматическа я сис темы раска лывани я, единичны н у к ле-
усы радиальные и др. В отложениях, вскрытых траншеей,
присутствуют и орудия, что позволяет говорить о том, что
первобытные люди жили на этом месте более или менее
З
уропа мен Азияның ара жігінде орналасқан
Батыс Қазақстан облысының тарихы өте
бай. Мұнда ежелгі адамдардың тұрақтарынан
бастап, ортағасырлық қорғандар мен
қалашықтардың, тарихи тұлғаларға арнал-
ған кесенелер секілді қазіргі уақытта археологиялық
ескеткіштерге айналған көне жәдігерлер жеткілікті. Олар-
дың ішіндегі ең ежелгі ескерткіштер ретінде палеолит
дәуірінен, яғни көне тас ғасырынан қалған мұраларды
айтуға болады. 2002 ж. сондай ескерткіштердің тағы
бірі – Ешкітау қоныс-шеберханасының ашылып, ғылыми
айналымға түсті.
Қоныс-шеберхана Ешкітау тауының шығыс бет-
кейінен табылды. Бұл жер теңіз деңгейінен 254 м жоғарыда
жатқан, биіктігі жағынан Батыс Қазақстан облысының
аумағында екінші орында тұрған қырат болып саналады.
Көне жәдігерге жүргізілген археологиялық зертте-
улер барысында ежелгі адамдар пайдаланатын құрал даяр-
лауға арналған тас материалдар, өткір жүзді қырғыштар
мен бифастар секілді екі мыңнан аса археологиялық
артефактілер жинақталды.
Қазба жұмыстары Ешкітау қоныс-шеберханасында
кен өндірілгенін көрсетіп берді. Олар 1–1,5 м тереңдіктегі
кварц құмдарды уатып пайдаланған. Сапасы әртүрлі
шикізатты әуелі шағып көріп, содан соң ғана ала бастағаны
байқалады. Оны қоныстың әр тұсында үйіліп жатқан
өндірістік қалдықтардан аңғаруға болады.
Аз-маз нуклеустің сынықтарына қарап, құмды
кварцтардың қалай шағылғаны туралы ой түюге мүмкіндік
бар. Тастар негізінен леваллуаздық және призматикалық
жүйе бойынша шағылғанға ұқсайды, нуклеустердің радиал-
дық түрі сирек кездеседі. Қазылған терең шұңқырлардағы
жер қабаттарында кездескен әртүрлі тас құралдар бұл
73
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
53. Қалмаққырған тарихи орыны 121. Тас ғасырлық Ешкітау тұрағ