Стр. 75 - ТОМ3

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
121. Стоянка каменного века Ешкитау
жерді ежелгі адамдар аз ба, көп пе, әйтеуір қоныс орны-
на айналдырғанын көрсетеді. Тісті, ойықты тас құралдар,
қырғыштар мен жанығыштар жиі кездессе, кескіштер мен
тескіштер сирек ұшырасады.
Шеберхана бір кезеңнен ғана қалған мұра емес. Жер
қабаттарына оның бірнеше хронологиялық кезеңдерде
жұмыс істегенін байқатады. Көне палеолит кезеңінің шебер-
ханасы 40–45 см тереңдікте жатқан жел кеулеген жылтыр
артефактілерден байқалады. Келесі кезең – кейінгі палео-
литтің еншісіне 10–15 см тереңдіктен табылған қолдан
жасалған бұжыр бұйымдарды жатқызамыз.
Жер үстіне шығып қалған бұйым сынықтары әбден
араласып кеткендіктен оларды дәл мына кезеңнің дүниесі
деп айту қиындау. Беткейдің етегіне қарай неолит және
қола дәуірлеріне жататын түрлі-түсті яшма тау жынысынан
жасалған заттар жиналды.
Ешкітау қоныс-шеберханасы (А. Г. Медоевтің тер-
минологиясы бойынша) «леваллуаздық-ашельдік» өндіріс
аймағына кіреді отырып, бір жағынан Солтүстік-шығыс
Арал маңы мен Мұғалжардың, екінші жағынан, Төменгі
Еділдің палеолит кезеңіндегі қоныстарды өзара байланы-
стырады.
Ешкітау қоныс-шеберханасына жасалған зерттеу-
лер тек Қазақстанның ғана емес, тұтас Еуразия құрлығының
ежелгі дәуірін тереңірек танула мол мүмкіндік береді.
Азияның қуаң өңірлерінде палеолит ескерткіштерінің
мәдени қабаттары өте сирек кездеседі, сол себепті
ежелгі адамдардың палеоэкологиялық, палеоклиматтық
тіршіліктерін зерттеу ісінде бұл қоныс-шеберхананың
маңызы аса зор болмақ.
продолжите льное время. Среди орудий преобла дают зуб -
чатые и выемчатые формы, скребла, отбойники, немног о -
чис-ленные скребки, резцы, перфораторы.
Пр о с ле жи вае тс я не с ко лько х р оно лог иче с ки х э та-
пов фу нкционирования мастерской. Первый, древнепалео-
литический, отражен в артефактах, залег ающих на глуби-
не 40–45 см и несущих следы залощености и выветривания.
Это свидетельствует о том, что они достаточно долго находи-
лись на древней поверхности. Следующий хорошо выражен-
ный этап – позднепалеолитический. Артефакты залегают в
почвенном слое на глубине 10–15 см, не имеют сглаженности,
но иногда несут следы химического выветривания.
Изде ли я, най денные на поверхнос ти, разновремен-
ные и, очевидно, переотложены. Они часто раздроблены и
имеют мног очис ленные повреждения. Ниже по склону на
поверхности были собраны единичные артефакты из цвет-
ных яшмовидных пород, ко торые, предположите льно, о т-
носятся к эпохе неолита и бронзы.
Стоянка-мастерская Ешкитау входит в ареал так назы-
ваемых «леваллуа-ашельских» (по А. Г. Медоеву) индустрий
и яв л яе тс я с вязу ющим звеном межд у па леолитическими
мес тона хождени ями С евер о -Во с точног о Приара ль я и Му-
годжар, с одной стороны, и Нижнего Поволжья, с другой.
Исс ле дование с тоянки-мас тер с кой Ешкитау о ткры-
вае т широкие перспективы изу чени я древнег о прошлог о
не только Казахстана, но и Евразии в целом. В аридных ре-
г ионах палеолитические памятники с пог ребенными куль-
ту рными с лоями редки, поэтому трудно переоценить зна-
чение стоянки для изу чения палеоэколог ических и палео-
климатических условий обитания наших далеких предков.
75