Стр. 524 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

524
Қазақ бүркітшілігі. Е. М. Корнеевтің акварелі.
ХІХ ғасырдың басы
Казахская беркутовая охота. Акварель Е. М. Корнеева.
Начало XIX века
Ұлытаудың қазіргі тұрғыны –
Теректі жерінің жас шопаны
Современный житель Улытау –
молодой чабан из местности Теректы
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
1. Кенді Алтай48. Ұлытау тарихи өңірі
шынымен жылтыратылған тақталармен қапталған. Жошы
ханның, Жұбан ананың қырлы барабанымен кесенелері
бүгінгі заманға дейін сақталған. Біріншісінің кесенесінде
он жеті жұлдызшалы барабан, ал екіншісінің – сегізқырлы
барабаны бар. Өкінішке орай, кескінделген терракотамен
безендірілген алтынордалық кесенелер біздің заманымызға
күмбезсіз жеткен. Олар – Жезді ауылынан 8 км жердегі
Аяққамыр кесенесі мен Қаракеңгір және Сарысу өзендерінің
қосылған тұсындағы Болған ана кесенесі. Соған қарамастан,
олардың сымбаттылығы, қабырғаларын қалауының сапасы,
әшекейлі ою-өрнектері тәнті етеді.
Алаша ханның жұмбақ та сәулетті кесенесінің жөні
мүлде бөлек. Ол біршама жақсы сақталған, ал жүргізілген
жөндеу жұмыстарының арқасында, жоғарыда аталған
құрылыстарға қарағанда бұл кесене әлдеқайда бүтін
көрінеді. Ескерткіштің атауы халық аузында есімі аңызға
айналған Алаша хан тұлғасымен байланысты. Алайда тари-
хи материалдар да, аңыздар да құрылыс уақытын белгілеуге
ния, Дын-моласы дает полное представление об архитектур-
ном облике и важных конструктивных особенностях соору-
жений такого типа. Интерес представляют и другие каменные
сооружения этого круга – Косуйтас (Кыз-моласы), Уйтас и др.
К той же эпохе относятся каменные изваяния тюркского и
кыпчакского периодов с каменными оградками и балбала-
ми. Интересны укрепленные городища с угловыми башнями,
рвами, окружающими укрепления с жилищами, – Баскамыр,
Ногербек-дарасы, Хан-ордасы, Домбагул.
Название Улытау принято переводить как «великая
гора», но в тюркских языках это слово имеет и другое значе-
ние – «почитаемая», или «главная гора». Именно сакральная
значимость гор Улытау предопределила высокую концен-
трацию культово-мемориальных памятников разных пери-
одов в этом районе. Историческая область Улытау связана
с деятельностью таких исторических личностей как Джучи,
Барак, казахских ханов – Касыма, Хаккназара, Кенесары. По
казахским преданиям одна из вершин Улытау названа в честь