Стр. 537 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

537
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 49. Камень Тимура
ности панорама холмистой степи с едва различимой синей
цепочкой гор на горизонте. Алтыншокы примечательна и
тем, что на ее вершине отчетливо видна искусственная ка-
менная насыпь с усеченным верхом. Не остатки ли это того
кургана, о котором говорится в надписи на камне? Профиль
насыпи выглядит усеченным из-за того, что в середине ее
имеется углубление, образовавшееся, очевидно, в результате
раскопок, частично разрушивших насыпь. В этом углублении
среди камней встречаются куски оплавленного шлака, при-
сутствие которых объяснить трудно.
Что касается камня с надписями – с 1936 г. и до насто-
ящего времени он находится в России, в Санкт-Петербурге,
и хранится в Эрмитаже под инвентарным кодом «кат. 195.
Камень с именем Тимура. Золотая Орда. 1391». Во второй
половине 1990-х гг. по инициативе областного управления
культуры был изготовлен камень-имитация, на котором по
аналогии с подлинником были воспроизведены обе надписи.
Этот камень сейчас находится на сопке Алтыншокы. Он уста-
новлен на небольшом уступе почти у самой ее вершины, куда
от дороги ведет небольшая тропа. Как можно видеть по фото-
графиям, это лишь символическая имитация, так как камень
заметно отличается от оригинала по форме, цвету и фактуре.
ерекше де емес. Бірақ оның үстінен сонау көкжиектегі көзге
әрең шалынатын ойлы-қырлы дала келбеті алақандағыдай
болып айқын көрінеді. Алтыншоқыны есте қалдыратын
нәрсе – оның төбесінде қиық пирамида тәрізді жасанды тас
үйіндісі айқын байқалып тұрады. Бұл тастағы жазуда айтыла-
тын қорғанның қалдығы емес пе екен? Жанынан қарағанда
қиық пирамида тәрізді үйіндінің ортасында ойық бар, бұл,
сірә, қазба жұмысы салдары болуы мүмкін. Осы ойыстағы
тастардың арасынан балқыған қождың кесектері кездеседі,
бірақ оның мұнда қалай келгенін айту қиын.
Жазуы бар тасқа келетін болсақ, 1936 ж. бастап қазірге
дейін ол Ресейде, Санкт-Петербургтегі Эрмитажда «кат. 195.
Темір аты жазылған тас. Алтын Орда. 1391» деген хаттау коды-
мен сақтаулы тұр. 1990-шы жж. екінші жартысында облыстық
мәдени басқармасының бастамасы бойынша түпнұсқамен
ұқсайтын екі жазу да жазылған көшірме-тас дайындалған
болатын. Бұл тас қазір Алтыншоқы шоқысында тұр. Ол
шоқының төбесіне жақын жердегі кішкене ғана тепсеңнің
үстіне орнатылған. Оған үлкен трассадан жалғызаяқ жол
барады. Фотосуреттен оның тек символикалық көшірмесін
ғана көруге болады, ал, шын мәнінде, тастың түпнұсқасының
формасы, түсі және фактурасы бойынша елеулі өзгешелігі бар.
Эрмитаж (Санкт-Петербург қаласы) экспозициясындағы Ақсақ
Темірдің жазуы бар тас
Камень с надписью Тимура в экспозиции Эрмитажа
(г. Санкт-Петербург)
Жазуы бар имитация-тас. 1990-шы жылдардың аяғында
Алтыншоқы төбесіндегі тас үйіндінің негізіне орнатылған
Камень-имитация с надписями. Установлен у каменной насыпи
на вершине сопки Алтыншокы в конце 1990-х годов