Стр. 192 - ТОМ3

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
131. Маңғыстау жер асты мешіттері
діңгектермен және «жалған» аркалармен безендірілуі,
қуыстардың тереңдетілуі мен оң жақ қуысқа михраб
орнының жасалуы, сондай-ақ құлама жар астынан алғашқы
сыртқы қуысты қазу жұмыстары да осы кезеңде жүргізілген.
Мешіттің шығыс жақ қанатындағы оңашалануға арналған
бөлме де сол уақытта жасалған болуы мүмкін.
Үшінші кезеңде қосымша сыртқы қуыстар мен
мешітке кіретін жанама жолдар ойылған. Мешіттің шығыс
қанаты одан әрі тереңдетіліп, ең түкпіріне кісі жалғыз
оңашаланатын орын жасалған, одан әрі сол жерден жартас-
ты үстірттің үстіңгі жағына апаратын жол қалдырылған.
«Жарық түсіргіш» ойық-құдық «ротонда» күмбезді де осы
кезеңде мұнараға айналдырған болуы мүмкін. Құрылыстың
Результаты последних исследований позволяют про-
вести параллели между подземными мечетями Шакпак-ата
и Шопан-ата. На некрополе Шопан-ата основной комплекс
ранних надгробий относится к XV–XVI вв., но в недавнее
время удалось выявить и несколько надгробий второй поло-
вины XIV в. Кроме того, в подземных помещениях культово-
мемориального комплекса Шопан-ата использован тот же
принцип вырубки сопредельных ниш, образующих элемен-
ты крестовидных планировок, что и в подземной мечети
Шакпак-ата. Как и в Шакпак-ата, в нишах комплекса Шопан-
ата имеются захоронения в скальных могилах.
Все изложенные факты имеют важное значение для
р ешени я вопр о са о пр оис хождении подземных мече тей
192
Шопан ата жер асты мешіті. XIV ғасыр. Солтүстіктен түсірілген жалпы көрінісі
Подземная мечеть Шопан-ата. XIV век. Общий вид с севера